Supplications from the Diocese of Przemyśl to the Apostolic Penitentiary in the 15th Century in a Comparative Contex
DOI:
https://doi.org/10.31261/SPiP.2024.20.17Keywords:
diocese of Przemyśl, Ruthenia, Apostolic Penitentiary, supplication, dispensation, papal privilegesAbstract
The subject of the article is a group of about 30 supplications from the Przemyśl diocese from the 15th century, which have been preserved in the archives of the Apostolic Penitentiary. The Przemyśl diocese is a particularly interesting research area due to the diverse religious population living in its area, the coexistence of the Orthodox church organization, as well as close ties (geographical, personal) with Małopolska. It was also a missionary area of the Catholic Church. The number of supplications from the Przemyśl diocese, the smallest among the dioceses of the Lviv archbishopric – less than 30 – is very small compared to the dioceses
of the Gniezno archbishopric, but significant (the largest) on the scale of the local metropolis. This should be seen as the result of close ties with the Gniezno metropolis, but the influence (cultural transfer, preaching, care for the cathedral school) of the cathedral chapter environment, which included many outstanding people, such as Mikołaj Wigand, was also significant. The supplications from the Przemyśl diocese illustrate almost the full scale of the authority of the office serving papal reserves. Both broader phenomena (e.g. elite papal privileges) and local specifics (e.g. irregularities in the performance of worship, a specific understanding of marital impediments) are visible. At the same time, they allow us to observe the functioning of canon law in an area that is not only on the periphery of the Western Church.
References
Źródła rękopiśmienne
Città del Vaticano, Archivio della Penitenzieria Apostolica, Registra Matrimonialium et Diversorum, t. 1–50.
Źródła drukowane
Bullarium Poloniae, t. 5: 1431–1449, ed. et cur. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, cooper. M. Kowalczyk et A. ac H. Wejs, Fundacja Jana Pawła II. Polski Instytut Kultury / Katolicki Uniwersytet Lubelski, Romae–Lublini 1995.
Bullarium Poloniae, t. 6: 1447–1464, ed. et cur. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, cooper. P. Sczaniecki et M. Kowalczyk, Fundacja Jana Pawła II. Polski Instytut Kultury / Katolicki Uniwersytet Lubelski, Romae–Lublini 1998.
Bullarium Poloniae, t. 7: 1464–1471, ed. et cur. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, cooper. J. Smołucha et P. Stanko, Fundacja Jana Pawła II. Polski Instytut Kultury / Katolicki Uniwersytet Lubelski, Romae–Lublini 2006.
Repertorium Poenitentiariae Germanicum, Bd. 6: Sixtus IV. 1471–1484, bearb. von L. Schmugge und andere, Max Niemeyer Verlag, Tübingen–Berlin–Boston 2006.
Le suppliche alla Penitenzieria Apostolica provenienti dalla diocesi di Como (1438–1484), a cura di P. Ostinelli, Edizione Unicopli, [Milano] 2003 (Materiali di storia ecclesiastica Lombarda (secoli XIV–XVI), 5).
Opracowania
Barycz H., Falkowski (z Falkowa) Jan, w: Polski słownik biograficzny, t. 6, Kraków 1946–1948, s. 360.
Budzyński Z., Sieć parafialna prawosławnej diecezji przemyskiej na przełomie XV i XVI wieku. Próba rekonstrukcji na podstawie rejestrów podatkowych ziemi przemyskiej i sanockiej, w: Polska – Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, red. S. Stępień, t. 1, Południowo-Wschodni Instytut Naukowy w Przemyślu, Przemyśl 1990, s. 135–155.
Dworzaczek W., Odrowąż Jan ze Sprowy (ok. 1482–1513), w: Polski słownik biograficzny, t. 23, Wrocław 1978, s. 549–550.
Göller E., Die päpstliche Pönitentiarie von ihrem Ursprung bis zu ihrer Umgestaltung unter Pius V, t. 1–2, Rom 1907–1911.
Graff T., Episkopat monarchii jagiellońskiej w dobie soborów powszechnych XV wieku, Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, Kraków 2008.
Graff T., Kariera, pochodzenie społeczne i wykształcenie episkopatu metropolii lwowskiej (do 1412 roku halickiej) w pierwszej połowie XV wieku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2006, Prace historyczne, 133, s. 31–41.
Hinschius P., Das Kirchenrecht der Katholiken und Protestanten in Deutschland, Bd. 1, Berlin 1869; Bd. 5, Berlin 1893.
Janeczek A., Migracje szlachty polskiej na Ruś – w poszukiwaniu awansu społecznego i majątkowego (XIV–XV w.), w: Człowiek w średniowieczu. Między biologią a historią, red. A. Szymczakowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2009, s. 149–167.
Janeczek A., Udział szlachty w kolonizacji Rusi Koronnej: migracje rodów i ich nowa własność (XIV–XV w.). Próba ujęcia statystycznego, w: Rody na Śląsku, Rusi Czerwonej i w Małopolsce: średniowiecze i czasy nowożytne. Stan badań, metodologia, nowe ustalenia, red. W. Zawitkowska, A. Pobóg-Lenartowicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2010, s. 59–91.
Kiryk F., Odrowąż Jan ze Sprowy (zm. 1485), w: Polski słownik biograficzny, t. 23, Wrocław 1978, s. 549.
Kiryk F., Sienieński Jan, w: Polski słownik biograficzny, t. 37, Polska Akademia Nauk / Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffela, Warszawa 1996–1997, s. 181.
Klebowicz G., Organizacja parafialna diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego w XIV–XV wieku, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2013.
Koczerska M., Rodzina szlachecka w Polsce późnego średniowiecza, Warszawa 1974.
Kowalski M.D., Proventus Camerae Apostolicae debiti. Opłaty duchowieństwa polskiego na rzecz papiestwa w latach 1417–1484, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Jagellonica”, Kraków 2010.
Kumor B., Granice metropolii i diecezji polskich 968–1939, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 1970, 20, s. 253–374.
Kurtyka J., Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu, Wydawnictwo i Drukarnia Secesja, Kraków 1997.
Kwolek J., Początki biskupstwa przemyskiego, „Nasza Przeszłość” 1975, 43, s. 7–25.
Łosowska A., Kolekcja Liber legum i jej miejsce w kulturze umysłowej późnośredniowiecznego Przemyśla, Archiwum Państwowe w Przemyślu / Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa–Przemyśl 2007.
Michalski C., Odrowąż Dobiesław z Żurawicy, w: Polski słownik biograficzny, t. 23, Wrocław 1978, s. 544–545.
Mironowicz A., Kościół prawosławny w państwie Piastów i Jagiellonów, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2003.
Müller W., Organizacja terytorialna diecezji przemyskiej w okresie przedrozbiorowym (1375–1772), „Nasza Przeszłość” 1976, 46, s. 29–52.
Radzimiński A., Kontakty duchownych ze Stolicą Apostolską. Obrazy z życia średniowiecznego kleru w dokumentach Penitencjarii Apostolskiej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2020.
Saczyńska-Kaliszuk M., Sacrum na co dzień – funkcje papieskich przywilejów dla polskich odbiorców indywidualnych w XIV i XV wieku, w: Sacrum. Obraz i funkcja w społeczeństwie średniowiecznym, red. J. Pysiak, A. Pieniądz-Skrzypczak, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005, s. 360–373.
Saczyńska-Vercamer M., Władza i grzech. Supliki z terenów metropolii gnieźnieńskiej do Penitencjarii Apostolskiej w XV wieku, Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa 2021.
Salonen K., L’attività della Penitenzieria Apostolica durante il pontificato di Pio II (1458–1464), in: La Penitenzieria Apostolica e il suo archivio, a cura di A. Saraco, Libreria Editrice Vaticana, Città del Vaticano 2012, s. 63–72.
Salonen K., The Penitentiary as a Well of Grace in the Late Middle Ages. The Exemple of the Province of Uppsala 1448–1527, Academia Scientiarum Fennica, Helsinki 2001.
Salonen K., Schmugge L., A Sip from the “Well of Grace”. Medieval Texts from the Apostolic Penitentiary, Catholic University of America Press, Washington 2009.
Schmugge L., Centro e periferia attraverso le dispense pontificie nel secolo XV, in: Vita religiosa e identità politiche: universalità e particolarismi nell’Europa del tardo Medioevo, a cura di S. Gensini, Fondazione Centro di studi sulla civilità del tardo Medioevo, Pisa 1998, s. 33–58.
Schmugge L., Deutsche Ehen vor römischem Gericht. Matrimonialdispense der Pönitentiarie aus deutschsprachigen Gegenden Europas (1455–1484), in: The Roman Curia, the Apostolic Penitentiary and the Partes in the Later Middle Ages, eds. K. Salonen, Ch. Krötzl, Institutum Romanum Finlandiae, Roma 2003, s. 115–127.
Schmugge L., Kirche, Kinder, Karrieren. Päpstliche Dispense von der unehelichen Geburt im Spätmittelalter, Artemis und Winkler Verlag, Zürich 1995.
Schmugge L., Hersperger P., Wiggenhauser B., Die Supplikenregister päpstlichen Pönitentiarie aus der Zeit Pius’ II (1458–1464), Max Niemeyer Verlag, Tübingen 1996.
Sikora F., Pilecki Jan h. Leliwa, w: Polski słownik biograficzny, t. 26, Wrocław 1981, s. 256–259.
Smołucha J., Polityka Kurii rzymskiej za pontyfikatu Piusa II (1458–1464) wobec Czech i krajów sąsiednich. Z dziejów dyplomacji papieskiej w XV wieku, Księgarnia Akademicka, Kraków 2008.
Sułowski Z., Diecezja przemyska w średniowieczu, „Nasza Przeszłość” 1976, 46, s. 11–28.
Trajdos T.M., Kapituła katedralna przemyska i kuria biskupia w czasach Władysława Jagiełły, „Przegląd Historyczny” 1997, 88, 3–4, s. 388–413.
Ülhof W., Irregularität, in: Lexikon für Theologie und Kirche, t. 5, Freiburg im Breisgau 1960, kol. 766–767.
Urzędnicy małopolscy XII–XIV wieku. Spisy, oprac. J. Kurtyka i in. pod red. A. Gąsiorowskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich / Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków 1995 (Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII–XVIII. Spisy, t. 4: Małopolska, z. 1).
Urzędnicy województwa ruskiego XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Przyboś, Wrocław–Warszawa–Kraków 1987 (Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII–XVIII. Spisy, t. 3: Ziemie ruskie, z. 1).
Wiesiołowski J., Episkopat polski XV w. jako grupa społeczna, w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 4, red. S. Kuczyński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1990, s. 236–295.
Wollmann Ph.Th., Litterae de Apostolischen Pönitentiarie in partibus (1400–1500). Ein Beitrag zur kurialen Diplomatik, Harrassowitz Verlag, Wiesbaden 2021.
Wolny J., Mikołaj Wigand z Krakowa, w: Polski słownik biograficzny, t. 21, Kraków 1976, s. 117.
Wyczawski H.E., Problem początków diecezji przemyskiej, „Studia Theologica Varsaviensia” 1976, 14, 1, s. 133–143.
Zutshi P., Inextricabilis curie labyrinthus. The Presentation of Petitions to the Pope in the Chancery and the Penitentiary during the Fourteenth and First Half of the Fifteenth Century, in: Päpste, Pilger, Pönitentiarie. Festschrift für Ludwig Schmugge zum 65. Geburtstag, hrsg. von A. Meyer, C. Rendtel, M. Wittmer-Butsch, Max Niemeyer Verlag, Tübingen 2004, s. 395–410.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
