Rewriting Memory: Written Performances on the Walls of the Gdańsk Shipyard

Authors

DOI:

https://doi.org/10.31261/SSP.2021.18.06

Keywords:

the Gdańsk Shipyard, the 1989 transformation, identity, written performance, cultural practices, the politics of memory

Abstract

The Gdańsk Shipyard has many functions in contemporary practices and discourses of memory. It is used as the point of departure for various animation, anthropological and artistic explorations which make over the experience of the Polish transformation and its social and political consequences. Similar ambiguity is found in interpretations of the walls of the Shipyard, construed as a place of meaning particularly dense for the cultural imaginarium: symbolizing either civic initiatives that facilitate open negotiations of the rules of social life or, alternatively, the closed and increasingly culturally distant world of the labor of factory communities condemned, after 1989, to live on the periphery of society. In her examination of the animation-artistic activities related to the walls of the Shipyard after 2012, Marta Rakoczy focuses on the Stocznia jest kobietą [Shipyard Is a Woman] project carried out by the Arteria Association and on Iwona Zając’s animation and mural activities. Rakoczy adopts the perspective of the anthropology of the word and oral history in an attempt to ask questions about the identity-fashioning processes initiated by the Shipyard’s artistic activities related to gender, class, the body and technology, and about the presence and absence of the wall as an important catalyst for these processes.

References

Anna Zgliczyńska. [Transkrypcja rozmowy]. https://stocznia-jest-kobieta.org/archiwum [dostęp: 9.01.2021].

Araya Pedro, 2010: NO + (Chile 1983–2007). Uwagi o piśmie kontestacyjnym. W stronę pragmatycznej antropologii pisma. W: Antropologia pisma. Od teorii do praktyki. Red. Philippe Artičres, Paweł Rodak. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 93–113.

awe, 2014: Iwona Zając. Stocznia – Murale (dokumentacja) 2010. Ekologia i Sztuka. Think Tank Feministyczny. 19.07.2014. http://www.ekologiasztuka.pl/think.tank.feministyczny/articles.php?article_id=786 [dostęp: 9.01.2021].

Baer Monika, 2009: Transformacje transformacji. O problemach antropologii postsocjalizmu. W: Antropologiczne badania zmiany kulturowej. Społeczno-kulturowe aspekty transformacji systemowej w Polsce. Red. Konrad Górny, Mirosław Marczyk. Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 33–56.

Barbara Salach, rozmowa przeprowadzona w grudniu 2015 roku. [Transkrypcja]. Pobrano z: https://stocznia-jest-kobieta.org/archiwum/files/original/47d549c67116b2bf4ffbde939ce8d67b.pdf [13.07.2021].

Borowiak Barbara, 2016: Uwikłane w relacje z władzą. Z czym się zgadzamy pisząc o robotnicach. W: Stocznia kobiet. Stowarzyszenie Arteria, Gdańsk–Gdynia, s. 251–260.

Brylowska Małgorzata, 2013: Stoczniowy mur zniknął, ale sztuka przetrwa w sieci. trojmiasto.pl, 22.05.2013. https://kultura.trojmiasto.pl/Stoczniowy-mur-zniknal-ale-sztuka-przetrwa-w-sieci-n69053.html [dostęp: 14.07.2021].

Bucholc Marta, 2012: Konserwatywna utopia kapitalizmu. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Buchowski Michał, 1996: Klasa i kultura w okresie transformacji. Antropologiczne studium przypadku społeczności lokalnej w Wielkopolsce. Drawa, Poznań.

Buchowski Michał, 2018: Czyściec. Antropologia neoliberalnego postsocjalizmu. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.

Clément Gilles, 2019: Manifest trzeciego krajobrazu. Tłum. Marta Turnau. „Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni”, nr 3. https://autoportret.pl/artykuly/manifest-trzeciego-krajobrazu/ [dostęp: 9.07.2021].

Cud ciężkiej pracy. Rozmowa z Iwoną Zając. [Rozmawiała Magda Grabowska]. Sztukapubliczna.pl. https://sztukapubliczna.pl/pl/cud-ciezkiej-pracy-iwona-zajac/czytaj/22 [dostęp: 9.01.2021].

Gdańsk – Stocznia Gdańska, miejsce narodzin Solidarności. https://zabytek.pl/pl/obiekty/gdansk-stocznia-gdanska-miejsce-narodzin-solidarnosci [dostęp: 13.07.2021].

Gierczak Julia, 2016: Materiały znalezione, miejsca odebrane. Sztuka o kobietach, przez kobiety i dla kobiet na terenie dawnej Stoczni Gdańskiej. W: Stocznia kobiet. Stowarzyszenie Arteria, Gdańsk–Gdynia, s. 191–202.

Głowiński Michał, 1991: Marcowe gadanie. Komentarze do słów 1966–1971. „PoMost”, Warszawa.

Głowiński Michał, 1993: Peereliada. Komentarze do słów 1976–1981. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Hirsch Marianne, 2012: Post-memory Generation: Writing and Visual Culture after Holocaust. Columbia University Press, New York.

Karaś Dorota, 2018: Stocznia Gdańska została pomnikiem. „Gazeta Wyborcza. Trójmiasto”, 14.12.2018. https://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,24273996 [dostęp: 9.01.2021].

Karpowicz Agnieszka, 2009: Panoptykon pisma. „Kultura Współczesna”, nr 2 (60), s. 151–163.

Katka Krzysztof, 2018: Kolejny dźwig Stoczni Gdańskiej zostanie uratowany. Pomogła Strefa Ekonomiczna. „Gazeta Wyborcza. Trójmiasto”, 31.08.2018. https://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35612,22960439 [dostęp: 9.01.2021].

Marcus George E., 1995: Ethnography in/of the World System. The Emergence of Multi-Sited Ethnography. „Annual Review of Anthropology”, vol. 24, s. 95–117.

Osterhammel Jürgen, 2020: Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata. Red. nauk. i posł. Witold Molik. Tłum. Izabela Drozdowska-Broering et al. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Paszek Paweł, [w druku]: „Itinerarium ex post” albo teren, który uchodzi. W: Bycie w terenie / Being out in the land / Estar en el terreno. Red. Aleksandra Kunce. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Penn Shana, 2003: Sekret „Solidarności”. Kobiety, które pokonały komunizm w Polsce. Tłum. Maciej Antosiewicz. Wydawnictwo WAB, Warszawa.

Petrucci Armado, 2010: Pismo. Idea a przedstawienie. Przekł. Anna Osmólska-Mętrak. Red. nauk. Jakub Kujawiński. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Poprzednie edycje. https://stocznia-jest-kobieta.org/poprzednie-edycje/ [dostęp: 9.01.2021].

Rakowski Tomasz, 2009: Łowcy, zbieracze, praktyki niemocy. Etnografia człowieka zdegradowanego. Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk.

Rakowski Tomasz, 2011: Teren, czas, doświadczenie. O specyfice wiedzy antropologicznej po zwrocie krytycznym. W: Teren w antropologii. Praktyka badawcza we współczesnej rzeczywistości kulturowej. Red. Tarzycjusz Buliński, Mariusz Kairski. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, s. 131–149.

Reboul Olivier, 1980: Kiedy słowo jest bronią. Tłum. Joanna Arnold. W: Język i społeczeństwo. Wybrał i wstępem opatrzył Michał Głowiński. Przekł. Joanna Arnold et al. Czytelnik, Warszawa, s. 299–337.

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie uznania za pomnik historii „Gdańsk – Stocznia Gdańska, miejsce narodzin Solidarności”. Dz.U. 2018, poz. 2506. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180002506/O/D20182506.pdf [dostęp. 9.01.2021].

Sulima Roch, 2000: O imionach widywanych na murach. W: Idem: Antropologia codzienności. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 53–91.

Szcześniak Magda, 2016: Normy widzialności. Tożsamość w czasach transformacji. Fundacja Bęc Zmiana–Instytut Kultury Polskiej. Wydział Polonistyki. Uniwersytet Warszawski, Warszawa.

Szydłowska Agata, 2018: Od solidarycy do TypoPolo. Typografia a tożsamości zbiorowe w Polsce po roku 1989. Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław.

Śpiewak Paweł, 2005: Pamięć po komunizmie. Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk.

„Teksty Drugie” 2015, nr 4: Performanse piśmienne. Urszula Ściubeł. [Transkrypcja rozmowy]. https://stocznia-jest-kobieta.org/archiwum [dostęp: 9.01.2021].

Zańko Piotr, 2012: „Zabijemy was słowami”. Prowokacja kulturowa w przestrzeni miejskiej i w internecie. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Znak Dziedzictwa Europejskiego dla historycznego zespołu obiektów Stoczni Gdańskiej oraz ECS. https://ecs.gda.pl/title,Znak_Dziedzictwa_Europejskiego,pid,432.html [dostęp: 9.01.2021].

Published

2021-09-27

How to Cite

Rakoczy, M. (2021). Rewriting Memory: Written Performances on the Walls of the Gdańsk Shipyard. Śląskie Studia Polonistyczne [Silesian Journal of Polish Studies], 18(2), 1–26. https://doi.org/10.31261/SSP.2021.18.06