Critique under Technostress
DOI:
https://doi.org/10.31261/SSP.2022.20.09Keywords:
digital capitalism, automation, artificial intelligence, technological convergence, acceleration, Bernard Stiegler, Hartmut RosaAbstract
In the article, it is argued that in order to rejuvenate critical theory we need to revive the critique of technology first and, by the same token, redefine the very concept of critique in the context of the digital reality, with an account of how digital devices impact our ability to think in general. The function and meaning of critique under new circumstances (conceptualized as technostress) is discussed in a dialogue with three thinkers: Immanuel Kant, Michel Foucault, and Bernard Stiegler. It also suggests how Bernard Stiegler’s philosophical critique can be fruitfully these combined with social theory developed by Hartmut Rosa.
References
Achterhuis Hans, 2001: American Philosophy of Technology: The Empirical Turn. Indiana University Press, Bloomington.
Bastani Aaron, 2019: Fully Automated Luxury Communism. A Manifesto. Verso, London–New York.
Bergson Henri, 1993: Dwa źródła moralności i religii. Tłum. Piotr Kostyło, Krzysztof Skorulski. Wydawnictwo Znak, Kraków.
Bostrom Nick, 2016: Superinteligencja. Scenariusze, strategie, zagrożenia. Tłum. Dorota Konowracka-Sawa. Helion, Gliwice.
Bouleau Nicolas, Bourg Dominique, 2022: Science et prudence. Du réductionnisme et autres erreurs par gros temps écologique. Presses Universitaires de France/Humensis, Paris.
Canguilhem Georges, 2015: La connaissance de la vie. Vrin, Paris.
Chaitin Gregory, 2006: The Limits of Reason. „Scientific American”, March 1. https://www.scientificamerican.com/article/the-limitsof-reason/ [dostęp: 28.07.2022].
Cieplak Anna, 2022: Ciało dziewczyny vs. minister i Meta. „Czas Kultury”, nr 2 (213), s. 241–244.
Deleuze Gilles, 2007: Postscriptum o społeczeństwach kontroli. W: Idem: Negocjacje. 1972–1990. Tłum. Michał Herer. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP, Wrocław, s. 183–188.
Deleuze Gilles, Parnet Claire, 1977: Dialogues. Flammarion, Paris.
Dupuy Jean-Pierre, 2004: Le probleme théologico-scientifique et la responsabilité de la science. „Le Débat”, no 2 (129), s. 175–192.
Fakultety, władze i ich funkcje. Uniwersytet jutra w dobie apokalipsy kognitywnej. Seminarium pt. „Przyszłość kształcenia uniwersyteckiego” #2, [b.r.]. YouTube, Uniwersytet Śląski. 2:03:22. https://www.youtube.com/watch?v=upWgM3GMBzA [dostęp: 7.12.2022].
Foucault Michel, 1998: Trzeba bronić społeczeństwa. Wykłady w College de France, 1976. Tłum. Małgorzata Kowalska. Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
Foucault Michel, 2000: Czym jest Oświecenie? W: Idem: Filozofia, historia, polityka. Wybór pism. Tłum. Damian Leszczyński, Lotar Rasiński. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Wrocław, s. 276–293.
Foucault Michel, 2001: Qu’est-ce que les Lumieres? W: Idem: Dits et écrits II. 1976–1988. Éd. Daniel Defert, François Ewald avec collaboration de Jacques Lagrange. Gallimard, Paris, s. 1498–1507.
Guattari Félix, 1989: Trois écologies. Galilée, Paris.
Haeck Philippe, 1984: La Table d’écriture. Poéthique et modernité. Essais. VLB éditeur, Montréal.
Han Byung-Chul, 2022: Społeczeństwo zmęczenia i inne eseje. Tłum. Rafał Pokrywka. Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Harari Yuval Noah, 2018: Homo deus. Krótka historia jutra. Tłum. Michał Romanek. Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Hickel Jason, 2021: Mniej znaczy lepiej. O tym, jak odejście od wzrostu gospodarczego ocali świat. Tłum. Jerzy Paweł Listwan. Wyd. drugie popr. Karakter, Kraków.
Hommage a la pensée de Bernard Stiegler, TR 9, 2022. You Tube, Christian Mrasilevici, June 28. 2:21:13. https://www.youtube.com/watch?v=jnfKHkanCeg&t=1s&ab_channel=ChristianMrasilevici [dostęp: 7.12.2022].
Hui Yuk, 2022: Rekursywność i przygodność. Tłum. Joanna Bednarek. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
I’m Transhuman. I’m Going to Become Digital – BBC, 2019. YouTube, BBC. 3:15. https://www.youtube.com/watch?v=qOcktbXSfxU&ab_channel=BBC [dostęp: 7.12.2022].
Jacyno Małgorzata, 2022: Wprowadzanie. W: Stéphane Beaud, Michel Pialoux: Powrót do kwestii robotniczej. Badania socjologiczne przeprowadzone w fabryce Peugeota w Sochaux-Montbéliard. Tłum. Katarzyna Marczewska. Oficyna, Warszawa, s. xi–xxxii.
Jaeggi Rahel, 2014: Alienation. Trans. Frederick Neuhouser, Alan E. Smith. Columbia University Press, New York.
Juchniewicz Natalia, Wieczorek Michał, 2022: Self-tracking, Background(s) and Hermeneutics. A Qualitative Approach to Quantification and Datafication of Activity. „Phenomenology and the Cognitive Sciences”, June 10. https://doi.org/10.1007/s11097-022-09821-x.
Kant Immanuel, 2001: Krytyka czystego rozumu. Tłum. Roman Ingarden. Wydawnictwo Antyk, Kęty.
Kmita Jerzy, 1977: Słowo wstępne. W: Karl R. Popper: Logika odkrycia naukowego. Tłum. Urszula Niklas. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 11–19.
Kozak Piotr, 2015: Co to jest myślenie? Pojęcia, sądy, percepcja w perspektywie kantowskiej. Wydawnictwo Scholar, Warszawa.
Krzykawski Michał, 2022a: Energia, praca i walka z entropią. „Er(r)go. Teoria – Literatura – Kultura”, nr 4, s. 29–56. https://doi.org/10.31261/errgo.11865.
Krzykawski Michał, 2022b: Od nowego pytania o technikę do nowej ekonomii politycznej w epoce maszyn o wysokiej mocy obliczeniowej. Filozofia aktywistyczna Bernarda Stieglera. Biennale Warszawa, Warszawa. https://2022.biennalewarszawa.pl/from-a-newquestion-concerning-technology-to-a-new-political-economyin-the-age-of-high-performance-computing-machines/ [dostęp: 28.07.2022].
Krzykawski Michał, [w druku]: Technika i pragnienie w dobie automatyzacji. Od Marcusego do Stieglera. „Analiza i Egzystencja”.
Kubok Dariusz, 2021: Krytycyzm, sceptycyzm i zetetytyzm we wczesnej filozofii greckiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Kuhn Thomas, 2001: Struktura rewolucji naukowych. Tłum. Helena Ostromęcka. Aletheia, Warszawa.
Kurzweil Ray, 2013: Nadchodzi osobliwość. Kiedy człowiek przekroczy granice biologii. Tłum. Eliza Chodkowska, Anna Nowosielska. Kurhaus, Warszawa.
Lemmens Pieter, Hui Yuk, 2021: Landscapes of Technological Thoughts. A Dialogue between Pieter Lemmens and Yuk Hui. „Philosophy Today”, vol. 65 (2), s. 375–389. https://doi.org/10.5840/philtoday2021412393.
Leroi-Gourhan André, 1964: Le geste et la parole. [Vol.] 1: Technique et langage. Albin Michel, Paris.
Leroi-Gourhan André, 1965: La mémoire et les rythmes. Albin Michel, Paris.
Lyotard Jean-François, 1997: Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy. Tłum. Małgorzata Kowalska, Jacek Migasiński. Aletheia, Warszawa.
Marcela Mikołaj, 2021: Selekcje. Jak szkoła niszczy ludzi, społeczeństwa i świat. Wydawnictwo Znak, Kraków.
Marx Karl, 1986: Zarys krytyki ekonomii politycznej. Tłum. Zygmunt Jan Wyrozembski. Książka i Wiedza, Warszawa.
Marzec Andrzej, 2021: Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
McLuhan Marshall, 2004: Zrozumieć media. Przedłużenie człowieka. Tłum. Natalia Szczucka. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa.
Meillassoux Quentin, 2015: Po skończoności. Esej o koniecznej przygodności. Tłum. Piotr Herbich. Fundacja Augusta Hrabiego Cieszkowskiego, Warszawa.
Meyerson Ignace, 1995: Les Fonctions psychologiques et les oeuvres. Albin Michel, Paris.
Morska Izabela, Boruszewska Iwona, 2018: Szkoła odwagi. Z Izabelą Morską rozmawia Iwona Boruszkowska. „Znak”, listopad. https://www.miesiecznik.znak.com.pl/szkola-odwagi-maria-janion/ [dostęp: 28.07.2022].
Nora Simon, Minc Alain, 1978: Informatisation de la société. Rapport public. https://www.vie-publique.fr/rapport/34772-linformatisation-de-la-societe [dostęp: 28.07.2022].
Parisi Luciana, 2015: Instrumental Reason, Algorithmic Capitalism, and the Incomputable. W: Alleys of Your Mind: Augmented Intelligence and Its Traumas. Ed. Matteo Pasquinelli. Meson Press, Lüneburg, s. 125–137.
Pierwsze na świecie roboty do opieki nad osobami starszymi uwzględniające różnice kulturowe, [b.r.]. CORDIS, Wyniki Badań Wspieranych przez UE. https://cordis.europa.eu/article/id/124441-the-worlds-first-culturally-sensitive-robots-for-elderly-care/pl [dostęp: 7.12.2022].
Planetary Boundaries. Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Planetary_boundaries#Authors [dostęp: 28.07.2022].
Rosa Hartmut, 2020: Przyspieszenie, wyobcowanie, rezonans. Projekt krytycznej teorii późnonowoczesnej czasowości. Tłum. Jakub Duraj, Jacek Kołtan. Europejskie Centrum Solidarności, Gdańsk.
Rosa Hartmut, 2022: Pédagogie de la résonance. Entretiens avec Wolfgang Endres. Trad. Isis von Plato. Le Pommier/Humensis, Paris (wyd. 1.: Resonanzpädagogik. Wenn es im Klassenzimmer knistert. Beltz Verlag, Basel 2016).
Sanguin André-Louis, 1994: Redécouvrir la pensée géographique de Kant. „Annales de géographie”, vol. 576, s. 134–151.
Schneider Susan, 2022: Świadome maszyny. Sztuczna inteligencja i projektowanie umysłów. Tłum. Joanna Bednarek. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Stiegler Barbara, 2019: Il faut s’adapter. Sur un nouvel impératif politique. Gallimard, Paris.
Stiegler Bernard, 2001: La technique et le temps. [Vol.] 3: Le temps du cinéma et la question du mal-etre. Galilée, Paris.
Stiegler Bernard, 2003: Passer a l’acte. Galilée, Paris. Stiegler Bernard, 2015: La société automatique. [Vol.] 1: L’avenir du travail. Fayard, Paris.
Stiegler Bernard, 2017: Wstrząsy. Głupota i wiedza w XXI wieku. Tłum. Michał Krzykawski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Stiegler Bernard, 2022: Nooróżnorodność, technoróżnorodność. Elementy do przebudowy gospodarczej opartej na przebudowie informatyki teoretycznej. Tłum. Michał Krzykawski. Biennale Warszawa. https://2022.biennalewarszawa.pl/nooroznorodnosctechnoroznorodnosc/ [dostęp: 27.07.2022].
Stiegler Bernard, Krzykawski Michał, 2019: Przyszłość Europy w erze negantropocenu. W: Bernard Stiegler: Ukonstytuować Europę. [T.] 1: W świecie, który nie ma wstydu. Tłum. Michał Krzykawski. Wydawnictwo Eperons-Ostrogi, Kraków, s. 193–257.
Vernadsky Vladimir, 1945: The Biosphere and the Noosphere. „American Scientist”, vol. 1 (33), s. 1–12.
Whitehead Alfred North, 1929: The Function of Reason. Princeton University Press, Princeton.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
