W poszukiwaniu autorskiej sygnatury. O wczesnych rękopisach Konrada Bielskiego i Józefa Czechowicza

Autor

DOI:

https://doi.org/10.31261/SSP.2023.22.01

Słowa kluczowe:

sygnatura autorska, Konrad Bielski, Józef Czechowicz, archiwum, zwrot archiwalny, biografistyka, juwenilia

Abstrakt

W artykule zaprezentowano dokumenty znajdujące się w archiwach Konrada Bielskiego oraz Józefa Czechowicza, które zdeponowane są w Muzeum im. Józefa Czechowicza w Lublinie. Na dokumenty składają się listy i materiały, w których Bielski zebrał swoje młodzieńcze teksty – brudnopisy – a także odpisy jego utworów wykonane ręką Czechowicza. Analiza poszczególnych kart tych autografów umożliwiła uzupełnienie luk w dotychczasowej wiedzy biograficznej na temat relacji między członkami grupy Reflektor i jej dynamiki (od mentorskiej pozycji Bielskiego po uniezależnienie się Czechowicza od wpływu starszego z poetów). Pozwoliła także na zarysowanie agonu (H. Bloom) uobecniającego się między literatami w momencie kształtowania się ich osobowości twórczych. Jest to zauważalne zwłaszcza dzięki sygnaturom autorskim widocznym w rękopisach. W brudnopisach Bielskiego można bowiem dostrzec początkowe etapy wymyślania przez pisarza własnego podpisu, które naznaczone zostały wpływem – poeta sięgał w swoich próbach wielokrotnie po sygnaturę Czechowicza. Bielski początkowo wzorował się na charakterystycznej ligaturze
młodszego z pisarzy, ale każdorazowo porzucał ten pomysł, a naśladowane zapisy kreślił w niemal niewidoczny sposób lub zamazywał, co czynił być może ze względu na niechęć do korzystania z tak osobistego elementu, jakim jest podpis innego pisarza, zwłaszcza przyjaciela. Kwestia ta wydaje się tym istotniejsza, że Bielski odegrał ważną rolę na początku drogi twórczej Czechowicza.

Bibliografia

Biasi Pierre-Marc de, 2015: Genetyka tekstów. Przeł. Filip Kwiatek, Maria Prussak. Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo, Warszawa.

Bielski Konrad, [b.r.]a: [Listy]. Muzeum im. Józefa Czechowicza w Lublinie. Sygn. MC 172R.

Bielski Konrad, [b.r.]b: [Utwory młodzieńcze z lat 1918–1924]. Muzeum im. Józefa Czechowicza w Lublinie. Sygn. MC 167R.

Bielski Konrad, [b.r.]c: [Wiersze Konrada Bielskiego i innych]. Muzeum im. Józefa Czechowicza w Lublinie. Sygn. MC 168R.

Bielski Konrad, 1959: Z niepowrotnej przeszłości. „Kamena”, nr 19–20, s. 2, 9.

Bielski Konrad, 1960: Siedem dawnych wierszy. Lubelska Spółdzielnia Wydawnicza, Lublin. Egzemplarz dostępny w zbiorach Muzeum im. Józefa Czechowicza w Lublinie. Nr inwent. 3168.

Bielski Konrad, 1963: Most nad czasem. Wydawnictwo Lubelskie, Lublin.

Biskupski Łukasz, 2013: Miasto atrakcji. Narodziny kultury masowej na przełomie XIX i XX wieku. Kino w systemie rozrywkowym w Łodzi. Narodowe Centrum Kultury–Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Warszawa.

Bloom Harold, 2002: Lęk przed wpływem. Teoria poezji. Przeł. Agata Bielik-Robson, Marcin Szuster. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.

Czechowicz Józef, [b.r.]a: [Listy]. Muzeum im. Józefa Czechowicza w Lublinie. Sygn. MC 62R.

Czechowicz, [b.r.]b: [Odpisy utworów Konrada Bielskiego wykonane ręką Józefa Czechowicza]. Muzeum im. Józefa Czechowicza w Lublinie. Sygn. MC 42R.

Czechowicz Józef, 2011: Listy. Oprac. Tadeusz Kłak. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.

Dalasiński Tomasz, 2013: Syllepsis i sygnatura w poezji Adama Wiedemanna. „Tekstura”, T. 1 (4), s. 147–159. Pobrano z: https://repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/2052/Tek.2013.013,Dalasinski.pdf?sequence=1 [8.09.2023].

Gralewski Wacław, 1968: Stalowa tęcza. Wspomnienia o Józefie Czechowiczu. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Lejeune Philippe, 2001: Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii. Red. Regina Lubas-Bartoszyńska. Przeł. Wincenty Grajewski et al. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.

Lipiński Łukasz., 2015: O zwrocie archiwalnym i praktyce badawczej w perspektywie Teorii Aktora-Sieci. Zwrot archiwalny wobec innych zwrotów. W: Tematy modne w humanistyce. Studia interdyscyplinarne. Red. Łukasz Grajewski et al. „ProLog. Interdyscyplinarne Czasopismo Humanistyczne” – Zakład Antropologii Literatury i Edukacji Polonistycznej. Instytut Literatury Polskiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 178–189.

Madejski Jerzy, 2012: Archiwum badacza literatury jako problem teoretycznoliteracki. W: Strukturalizm w Europie Środkowej i Wschodniej. Wizje i rewizje. Red. Danuta Ulicka, Włodzimierz Bolecki. Fundacja Akademia Humanistyczna–Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo, Warszawa, s. 296–309.

Shallcross Bożena, 2011: Poeta i sygnatury. „Teksty Drugie”, nr 5, s. 53–61.

Skwarczyńska Stefania, 1938: Teoria listu. W: Archiwum Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Wydział I Filologiczny. T. 9. Towarzystwo Naukowe Lwów, s. 1–373.

Ulicka Danuta, 2010: Zwrot archiwalny ( jak „ja” go widzę). „Teksty Drugie”, nr 1–2, s. 159–164.

Ulicka Danuta, 2017: „Archiwum” i archiwum. „Teksty Drugie”, nr 4, s. 273–302. https://doi.org/10.18318/td.2017.4.17.

Pobrania

Opublikowane

2023-11-09

Jak cytować

Teterwak, J. (2023). W poszukiwaniu autorskiej sygnatury. O wczesnych rękopisach Konrada Bielskiego i Józefa Czechowicza. Śląskie Studia Polonistyczne, 22(2), 1–16. https://doi.org/10.31261/SSP.2023.22.01