Through the Ear to the Heart: On Musicality of Stanisław Barańczak’s Piosenki nie śpiewane Żonie

Authors

DOI:

https://doi.org/10.31261/SSP.2024.23.04

Keywords:

Stanisław Barańczak, 20th-century Polish poetry, musicality in literature, intermediality

Abstract

The article provides an interdisciplinary analysis of a part Piosenki nie śpiewane Żonie, included in the collection Chirurgiczna precyzja: elegie i piosenki z lat 1995–1997 by Stanisław Barańczak. The author focuses on the aspect of musicality in the poems, especially in the context of so-called latent musicality, which
manifests in these poems through the transposition of musical genres and forms into the realm of literature. Based on Andrzej Hejmej’s categorization of musicality, the author distinguishes intermedial phenomena; she examines the poems separately and in the perspective of the part of the collection identified by Barańczak, often marginalized, which is a love confession to his wife. Through a formal analysis of the structure of musical genres – both classical and popular (madrigal, aria, blues, alba, serenade) – to which the poet referred to in the titles of his poems, the author uncovers new interpretative clues hidden in the construction of the poems. Her analysis confirms the critics’ opinion on Stanisław Barańczak’s masterful poetic craftsmanship and virtuosity in handling the form of the text.

References

Barańczak Anna, 1983: Słowo w piosence. Poetyka współczesnej piosenki estradowej. Ossolineum, Poznań.

Barańczak Stanisław, 1972: Od tłumacza. „Student”, nr 19 (72), s. 7.

Barańczak Stanisław, 2006: Wiersze zebrane. Wydawnictwo a5, Kraków.

Barańczak Stanisław, 2021: Chirurgiczna precyzja: elegie i piosenki z lat 1995–1997. Biblioteka Narodowa, Warszawa [e-book]. https://polona.pl/preview/a988799f-36a4-4be3-9c3d-51579e9e8044 [dostęp: 20.04.2024]..

Bogalecki Piotr, 2020: Wiersze-partytury w poezji polskiej neoawangardy. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Cavanagh Claire et al., 1999: O „Chirurgicznej precyzji” Stanisława Barańczaka. „Zeszyty Literackie”, nr 1, s. 153–166.

Chodkowski Andrzej, red., 1995: Encyklopedia muzyki. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Czwordon-Lis Paulina, 2014: Buffo i blues, terapia i bezsilność. Źródła komizmu i źródła powagi w „Piosenkach, nieśpiewanych Żonie”. W: Poeta i duch wolności. Szkice o twórczości Stanisława Barańczaka. Red. Piotr Śliwiński. Wielkopolska Biblioteka Poezji, Poznań, s. 158–160.

Dembińska-Pawelec Joanna, 2006: Vilanella. Od Anonima do Barańczaka. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Drucker Johanna, 1998: Visual Performance of the Poetic Text. W: Close Listening. Poetry and the Performed Word. Ed. Charles Bernstein. Oxford University Press, New York, s. 138.

Drzewucki Janusz, 1998: Mozart przeciw mocarstwom. „Rzeczpospolita”, nr 173, dodatek: „Plus Minus”, s. 14.

Habela Jerzy, 2007: Słowniczek muzyczny. Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków.

Hejmej Andrzej, 2000: Muzyczność dzieła literackiego. Wydawnictwo Funna, Wrocław.

Hejmej Andrzej, 2003: Peryferyjne znaczenia muzyki („Aria: Awaria” S. Barańczaka). W: Filozofia muzyki. Studia. Red. Krzysztof Guczalski. Musica Iagellonica, Kraków, s. 146–160.

Jeż Tomasz, 2003: Madrygał w Europie północno-wschodniej. Dokumentacja – recepcja – przeobrażenia gatunku. Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa.

Nyczek Tadeusz, 1999: O „Chirurgicznej precyzji” Stanisława Barańczaka. „Zeszyty Literackie”, nr 1, s. 160.

Reimann Aleksandra, 2013: Muzyczny styl odbioru tekstów literackich. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Scher Steven Paul, 1982: Literature and Music. W: Interrelations of Literature. Modern Language Association of America, New York, s. 237.

Stala Marian, 2004: Przeszukiwanie czasu: przechadzki krytycznoliterackie. Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Strózik Sabina, 2008: Rachunek prawdopodobieństwa sercem oszukany, czyli „Madrygał probabilistyczny” Stanisława Barańczaka. Granice.pl, 5.08.2008. https://www.granice.pl/publicystyka/rachunek-prawdopodobienstwa-sercem-oszukany-czyli-madrygal-probabilistyczny-stanislawa-baranczaka/309/1 [dostęp: 9.05.2023].

Wiegandt Ewa, 1980: Problem tzw. muzyczności prozy powieściowej XX wieku. W: Pogranicza i korespondencje sztuk. [Z Dziejów Form Artystycznych w Literaturze Polskiej. T. 56]. Red. Teresa Cieślikowska, Janusz Sławiński. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 103–114.

Ziomek Jerzy, 1988: Prace ostatnie. Literatura i nauka o literaturze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Published

2024-06-05

How to Cite

Szczepańska, M. (2024). Through the Ear to the Heart: On Musicality of Stanisław Barańczak’s Piosenki nie śpiewane Żonie. Śląskie Studia Polonistyczne [Silesian Journal of Polish Studies], 23(1), 1–19. https://doi.org/10.31261/SSP.2024.23.04