“Take him somewhere where you guys are hanging out with those ropes” Kuczok – Mountains – Literariness

Authors

DOI:

https://doi.org/10.31261/SSP.2024.24.02

Keywords:

Wojciech Kuczok, climbing, mountaineering literature, speleology, Polish prose

Abstract

The article touches upon climbing and speleological themes in Wojciech Kuczok’s prose. The author analyzes traces and potential influences of the poetics of mountaineering literature in Kuczok’s narratives and essays – in selected sketches of the collections Poza światłem, Moje projekcje, in the stories Spiski. Przygody tatrzańskie and the Rozmemuary journal. What is interesting is the relationship with model narrative genres – the bujdałka (a mountain record) and the expedition story, as well as the mode of evoking and activating a central quality of the literary-aesthetic mountaineering relationship, namely, the “corporeal sublime,” which is a response to the problem of expressing the specificity of the kinesthetic experience of the rock vertical space. Kuczok fits into the “kinesthetic culture” typical of mountaineering and speleology – he uses professional lexis, knowledge and discourse. He rewrites his own non-literary movement and space
practices – he fictionalizes and conceptualizes the experience of mountain space, combining it with the literary nature he has developed. A gradual increase in climbing and speleological themes in Kuczok’s work coincides with an increasing popularity of mountain literature and its position in relation to the mainstream
literature.

References

Anderson Ben, 2020: Cities, Mountains and Being Modern in Fin-de-Siècle England and Germany. Palgrave Macmillan, London. https://doi.org/10.1057/978-1-137-54000-3.

Barratt Paul, 2011: Vertical Worlds: Technology, Hybridity and the Climbing Body. „Social & Cultural Geography”, vol. 12 (4), s. 397–412. https://doi.org/10.1080/14649365.2011.574797.

Bieńczyk Marek, Siwicka Dorota, [s.a.]: Mont Blanc. Nowa Panorama Literatury Polskiej. Atlas Polskiego Romantyzmu. https://nplp.pl/artykul/mont-blanc/ [dostęp: 31.05.2024].

Brown Douglas A., 2007: The Modern Romance of Mountaineering: Photography, Aesthetics and Embodiment. „The International Journal of the History of Sport”, vol. 24 (1), s. 1–34. https://doi.org/10.1080/09523360601005389.

Burkot Stanisław, 2015: W poszukiwaniu tożsamości. Szkice o współczesnej literaturze, o dziełach i autorach. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.

Czapliński Przemysław, 2002: Galernicy normalności. „Res Publica Nowa”, nr (10), s. 98.

Dutka Elżbieta, 2017: Antologie jako przestrzeń dyskusji na temat literatury górskiej. W: Antologia literacka. Przemiany, ekspansja i perspektywy gatunku. Seria pierwsza. Red. Magdalena Kokoszka, Bożena Szałasta-Rogowska. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 213–228.

Dutka Elżbieta, 2024: Krajobraz i wyobraźnia. O historii fascynacji i anatomii pasji w esejach „Góry niewzruszone” Jacka Woźniakowskiego i „Góry. Stan umysłu” Roberta Macfarlane’a. „Forum Poetyki”, nr (35), s. 24–39. https://doi.org/10.14746/fp.2024.35.43252.

Felsch Philipp, 2009: Mountains of Sublimity, Mountains of Fatigue: Towards a History of Speechlessness in the Alps. „Science in Context”, vol. 22 (3), s. 341–364. https://doi.org/10.1017/S0269889709990044.

Goetel Ferdynand, 1976: Wycieczka – jak się o niej nie pisze. W: Czarny szczyt: proza taternicka lat 1904–1939. Red. Jacek Kolbuszewski. Wydawnictwo Literackie, Kraków, s. 102–109.

Grzęda Ewa, Kolbuszewski Jacek, 2019: Górski plecak z literaturą. „Góry. Górski Magazyn Sportowy”, nr 4, s. 82–85.

Hansen Peter H., 1995: Albert Smith, the Alpine Club, and the Invention of Mountaineering in Mid-Victorian Britain. „Journal of BritishStudies”, vol. 34 (3), s. 300–324. https://doi.org/10.1086/386080.

Hansen Peter H., 2013: The Summits of Modern Man: Mountaineering after the Enlightenment. Harvard University Press, Cambridge.

Haupt Zygmunt, 2016: Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże. Red. Aleksander Madyda. Wyd. 2. zm. i popr. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.

Hołata Danuta, 1991: O pochodzeniu książki wyprawowej. „Bularz”, s. 73–83.

Jujka Zuzanna, 2023: Egzystencjalny i religijny wymiar speleologii w twórczości Wojciecha Kuczoka. „Polonistyka. Innowacje”, nr 16, s. 83–92. https://doi.org/10.14746/pi.2022.16.7.

Kaliszuk Przemysław, 2021: „Integralna część dawno zakończonej wspinaczki”. Krótkie prozy współczesnych polskich alpinistów. „Studia Filologiczne UJK”, nr 34, s. 221–241. https://doi.org/10.25951/4689.

Kolbuszewska Ewa, 2018: Szczyt górski jako miejsce transgresji. Wersja romantyczna. „Góry, Literatura, Kultura”, T. 11, s. 57–67. https://doi.org/10.19195/2084-4107.11.5.

Kolbuszewski Jacek, 1976: Przedmowa. W: Czarny szczyt. Proza taternicka lat 1904–1939. Red. Jacek Kolbuszewski. Wydawnictwo Literackie, Kraków, s. 5–23.

Kolbuszewski Jacek, 2016: Literatura i Tatry. Studia i szkice. Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, Zakopane.

Kuczok Wojciech, 2009: Moje projekcje. Lęki i pragnienia widza kinowego. Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.

Kuczok Wojciech, 2011: Spiski. Przygody tatrzańskie. Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.

Kuczok Wojciech, 2012: Poza światłem. Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.

Kuczok Wojciech, 2019: Rozmemuary. Wielka Litera, Warszawa.

Kulesza Dariusz, 2011: Z historią literatury w tle. Daty, osoby, miejsce. Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana, Białystok.

Lewis Neil, 2000: The Climbing Body, Nature and the Experience of Modernity. „Body and Science”, vol. 6, s. 58–80. https://doi.org/10.1177/1357034X00006003004.

Lisak-Gębala Dobrawa, 2018: Podziemia, jaskinie, piwnice w twórczości Wojciecha Kuczoka. W: Przestrzeń w kulturze współczesnej. T. 3: Podziemia – literatura. Red. Beata Morzyńska-Wrzosek, Daria Mazur. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, s. 64–78.

Mallory George, 1923: Climbing Mount Everest Is Work for Supermen. [Interview]. The New York Times, 18.03.1923. Pobrano z: https://graphics8.nytimes.com/packages/pdf/arts/mallory1923.pdf [20.08.2024].

Matuszyk Andrzej, 1993: Czy ideologia jest koniecznie do wspinania potrzebna? (Kilka słów o istocie i funkcjach ideologii wspinaczkowych). W: Materiały z teorii i dydaktyki sportów wspinaczkowych. Z. 2. Red. Andrzej Matuszyk. Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha, Kraków, s. 105–122.

McNee Alan, 2014: The Haptic Sublime and the ‘cold stony reality’ of Mountaineering. „19: Interdisciplinary Studies in the Long Nineteenth Century”, vol. 19. https://doi.org/10.16995/ntn.697.

Mirek Andrzej, 2020: Chwilowa moda czy trwały fenomen? Literatura górska w Polsce. „Nowy Napis Co Tydzień”, nr 30 [2.01.2020]. https://nowynapis.eu/tygodnik/nr-30/artykul/chwilowa-moda-czy-trwaly-fenomen-literatura-gorska-w-polsce [dostęp: 13.09.2021].

Nęcka Agnieszka, 2014: Między Erosem i Tanatosem. O twórczości Wojciecha Kuczoka. W: Skład osobowy. Szkice o prozaikach współczesnych. Cz. 1. Red. Dariusz Nowacki, Agnieszka Nęcka, Jolanta Pasterska. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 167–197. https://rebus.us.edu.pl/handle/20.500.12128/2128 [dostęp: 30.05.2024].

Niepytalska-Osiecka Anna, 2014: Socjolekt polskich alpinistów: analiza leksykalno-semantyczna słownictwa. Wydawnictwo Libron, Kraków.

Nowacki Dariusz, 2011: Kto im dał skrzydła. Uwagi o prozie dramacie i krytyce (2001–2010). „Śląsk”–Uniwersytet Śląski, Katowice.

Pacukiewicz Marek, 2010a: „Inaccessible Background”. Prolegomena to the Studies of Polish Mountaineering Literature. W: Metamorphoses of Travel Writing: Across Theories, Genres, Centuries and Literary Traditions. Eds. Grzegorz Moroz, Jolanta Sztachelska. Cambridge Scholars Publishing, Newcastle, s. 218–231.

Pacukiewicz Marek, 2010b: Literatura alpinistyczna jako „sobąpisanie”. „Napis”, nr 16, s. 495–511.

Pacukiewicz Marek, 2012: Natura alpinizmu. Wspinaczka jako „bricolage”. „Prace Kulturoznawcze”, T. 14, nr 2, s. 179–192. https://wuwr.pl/pkult/article/view/5404?source=/pkult/article/view/5404 [dostęp: 15.08.2024].

Paryski Witold H., 2017: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. T. 20: Baranie Rogi – Durny Szczyt. Wydawnictwo Sklepu Podróżnika, Warszawa.

Piotrowski Tadeusz, 1977: W burzy i mrozie. Iskry, Warszawa.

Rejowska-Pasek Agata, 2016: Pęknięty dyskurs polskiego alpinizmu. Wydawnictwo Libron, Kraków.

Roszkowska Ewa, 2007: Alpinizm europejski 1919–1939. Ludzie – tendencje – osiągnięcia. Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha, Kraków.

Simpson Thomas, 2019: Modern Mountains from the Enlightenment to the Anthropocene. „The Historical Journal”, vol. 62 (2), s. 553–581. https://doi.org/10.1017/S0018246X18000341.

Sobolczyk Piotr, 2012: Homoseksualność i polityka liberalnej inkluzji: „Senność” Wojciecha Kuczoka. „Literaturoznawstwo. Historia, Teoria, Metodologia, Krytyka”, nr 6–7, s. 171–181.

Stępień Tomasz, 2012: Przestrzeń w literaturze „górskiej”. W: Od poetyki przestrzeni do geopoetyki. Red. Elżbieta Konończuk, Elżbieta Sidoruk. [Poetyka i Horyzonty Tradycji. Nr 5]. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 87–102.

Stępień Tomasz, 2019: „Jeszcze mi zostały do tej korony Tatr Wysokich dwa szczyty…” Góry w twórczości Wojciecha Kuczoka. „Świat i Słowo”, T. 33, nr 2, s. 127–146. https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.7832.

Stępień Tomasz, 2021: Literatura „górska” – typ, odmiana, gatunek? Rekonesans. W: Teksty (z) gór. Opowieści i metaopowieści. Verbum, Praha, s. 187–206. https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/727690/edition/685194 [dostęp: 30.05.2024].

Uniłowski Krzysztof, 2000: Opowieści Kuczoka. „Śląsk”, nr 2, s. 76.

Uniłowski Krzysztof, 2006: Granice nowoczesności. Proza polska i wyczerpanie modernizmu. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Wierciński Hubert, 2021: Etnografia w skale. Mapy topograficzne a doświadczenie wspinaczki. „Łódzkie Studia Etnograficzne”, nr 60, s. 215–235. https://doi.org/10.12775/LSE.2021.60.12.

Wierciński Hubert, 2022: Skills, Lines, and Rocks: The Ethnographic Approach to Rock Climbing and Mountaineering. „Cargo Journal”, vol. 20 (1–2), s. 36–56. https://orcid.org/0000-0002-9535-4180.

Wierciński Hubert, 2023: Ruchome etnografie. Praktyki, przestrzenie, ciała. Wyd. 1. Oficyna Naukowa–Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Published

2024-10-21

How to Cite

Kaliszuk, P. (2024). “Take him somewhere where you guys are hanging out with those ropes” Kuczok – Mountains – Literariness. Śląskie Studia Polonistyczne [Silesian Journal of Polish Studies], 1–23. https://doi.org/10.31261/SSP.2024.24.02

Issue

Section

Essays and Articles