Dżentelmen i plebejusze Słowo na otwarcie konferencji poświęconej twórczości Witolda Gombrowicza

Autor

  • Krzysztof Uniłowski Uniwersytet Śląski w Katowicach

Słowa kluczowe:

Gombrowicz, stylistics and aesthetics of modernism, grazia, sprezzatura, the latest Polish prose

Abstrakt

The article draws attention to the aesthetic feature of Gombrowicz’s prose as an effect of the unconstrained verbal games (para-logic, homonymies, delexicalisation of phraseologies, etc.) which play a fundamental role in the narratives of the author of Kosmos. Such a narrative strategy can be described with the help of the notion of sprezzatura introduced by Baldasarre Castiglione in The Book of the Courtier (Il Cortegiano, 1528 – in his adaptation of Castiglione’s work the Polish writer of the Renaissance, Łukasz Górnicki, used a neologism “nizaczmienie”). Using the reference to the Renaissance aesthetics of grace (grazia), the author of the article emphasizes the “aristocratic” feature of Gombrowicz’s prose. In this respect, Gombrowicz’s writings differ favorably from the publications of contemporary Polish prose writers (D. Masłowska, M. Sieniewicz, and M. Witkowski). Although the mentioned artists refer to both the poetics and anthropological concepts of Gombrowicz, their works do not achieve a similar degree of narrative freedom. This aesthetic difference is accompanied by a cultural and social difference – the brilliance of Gombrowicz’s narrative was elitist and characteristic of “high modernism”, while modern writers are associated with a more plebeian cultural formation. 

Bibliografia

Bielik-Robson Agata, 1999: Exodus, Ausgang, transgresja. Oświecenie i figury Wyjścia. „Res Publica Nowa”, nr 1–2.

Erbe Günter, 2012: Dandys nowoczesny. Przeł. Magda Komosa, Katarzyna Kończal. W: Kamp. Antologia przekładów. Red. Przemysław Czapliński, Anna Mizerka. Kraków: Universitas.

Gombrowicz Witold, 1986a: Dzieła. T. 3: Trans-Atlantyk. Red. nauk. tekstu Jan Błoński. Kraków–Wrocław: Wydawnictwo Literackie.

Gombrowicz Witold, 1986b: Dzieła. T. 7: Dziennik 1953–1956. Red. nauk. tekstu Jan Błoński. Kraków–Wrocław: Wydawnictwo Literackie.

Gombrowicz Witold, 1992: Dzieła. T. 10: Dziennik 1967–1969. Red. nauk. tekstu Jan Błoński, Jerzy Jarzębski. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Górnicki Łukasz, 2004: Dworzanin polski. Oprac. Roman Pollak. T. 1. Wrocław: Ossolineum.

Jarzębski Jerzy, 1992: Gombrowicz: ucieczka z rodzinnego domu [1988]. W: Idem: W Polsce czyli Wszędzie. Szkice o polskiej prozie współczesnej. Warszawa: Wydawnictwo PEN.

Kant Immanuel, 2000: Co to jest Oświecenie [1784]. Przeł. Adam Landman. W: Zbigniew Kuderowicz: Kant. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Leder Andrzej, 2013: Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Markowski Michał Paweł, 2004: Czarny nurt. Gombrowicz, świat, literatura. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Płonowska-Ziarek Ewa, red., 2001: Grymasy Gombrowicza. W kręgu problemów modernizmu, społeczno-kulturowej roli płci i tożsamości narodowej. Przeł. Janusz Margański. Kraków: Universitas.

Tatarkiewicz Władysław, 1991: Historia estetyki. T. 3: Estetyka nowożytna. Wyd. 3 i 4. Warszawa: Arkady.

Ziomek Jerzy, 1980: Renesans. Wyd. 4. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Pobrania

Opublikowane

2018-12-28

Jak cytować

Uniłowski, K. (2018). Dżentelmen i plebejusze Słowo na otwarcie konferencji poświęconej twórczości Witolda Gombrowicza. Śląskie Studia Polonistyczne, 12(2), 267–275. Pobrano z https://trrest.vot.pl/ojsus/index.php/SSP/article/view/8809