Soundscapes in Children’s and Young Adult Literature – A Research Report
DOI:
https://doi.org/10.31261/PiL.2024.06.13Keywords:
ecocriticism, acoustic ecology, children’s and young adult literature, soundscape, sound studiesAbstract
The article presents the project Dawne i współczesne pejzaże dźwiękowe w literaturze dziecięcej i młodzieżowej – ekokrytyczne analizy i interpretacje w świetle ekologii akustycznej i edukacji ekologicznej [Past and Contemporary Soundscapes in Children’s and Young Adult Literature – Ecocritical Analyses and Interpretations in the Light of Acoustic Ecology and Environmental Education], funded under the “Green University of Warsaw – 2nd Edition” action (IV.3.1) within the “Excellence Initiative – Research University (2020–2026)” program. The text presents the methodological basis of the project – along with the key concepts of ecocriticism, acoustic ecology, soundscape, and sound studies – as well as its assumptions, goals, individual elements, and preliminary results of the research conducted.
References
Barcz A., 2012, Przyroda – bliska czy daleka? Ekokrytyka i nowe sposoby poetyki odpowiedzialności za przyrodę w literaturze, „Anthropos?”, nr 18–19, s. 59–79.
Barcz A., 2016, Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice.
Bernat S., 2015, Wokół pojęcia soundscape. Dyskusja terminologiczna, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, nr 30, s. 45–57.
Brzostek D., 2015, Tyrania oka, pokora ucha? O potrzebie „sound studies”, „Teksty Drugie”, nr 5 (155), s. 13–27.
Bull M., ed., 2018, The Routledge Companion to Sound Studies, Routledge, New York, NY–London.
Cox C., Warner D., eds., 2004, Audio Culture: Readings in Modern Music, Continuum, London–New York, NY.
Cuddy-Keane M., 2005, Modernist Soundscapes and the Intelligent Ear: An Approach to Narrative Through Auditory Perception, w: A Companion to Narrative Theory, eds. P. James, P.J. Rabinowitz, Blackwell, Malden, MA–Oxford–Victoria, s. 382–398.
Domańska E., 2010, Jakiej metodologii potrzebuje współczesna humanistyka?, „Teksty Drugie”, nr 1–2, s. 45–55.
Dymiter M., 2021, Notatki z terenu, Wydawnictwo Części Proste, Gdańsk.
Fiedroczuk J., 2015, Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.
Figura M., 2021, Literatura dziecięca i młodzieżowa w obliczu katastrofy klimatycznej. Nadzieje i możliwości szerzenia postawy proekologicznej za pomocą tekstów literackich, „Paidia i Literatura”, nr 3, s. 1–19, https://doi.org/10.31261/PiL.2021.03.02.
Figura M., 2022, Dziecko w katastrofie klimatycznej – świadek, ofiara, aktywista, „Paidia i Literatura”, nr 4, s. 1–16, https://doi.org/10.31261/PiL.2022.04.04.
Furlonge N.B., 2018, Race Sounds: The Art of Listening in African American Literature, University of Iowa Press, Iowa City, IA.
Halliday S., 2013, Sonic Modernity: Representing Sound in Literature, Culture and the Arts, Edinburgh University Press, Edinburgh.
Kane B., 2014, Sound Unseen: Acousmatic Sound in Theory and Practice, Oxford University Press, Oxford.
Kapelański M., 1999, Koncepcja „pejzażu dźwiękowego” (soundscape) w pismach R. Murray’a [!] Schafera, Uniwersytet Warszawski, Instytut Muzykologii, praca magisterska, maszynopis.
Kapelański M., 2005a, Narodziny i rozwój ekologii akustycznej pod banderą szkoły pejzażu dźwiękowego, „Muzyka”, T. 50, nr 2 (197), s. 107–119.
Kapelański M., 2005b, R. Murray’a [!] Schafera historia w formie sonatowej, „Kultura i Historia”, nr 9, http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/pl/archives/58 [dostęp: 27.03.2024].
Klichowska A., 2022, Breaking the Silence: Therapeutic Uses of Music and the Wellbeing of Adolescents, „Dzieciństwo. Literatura i Kultura”, T. 4, nr 1, s. 169–180, https://doi.org/10.32798/dlk.949.
Klichowska A., Marciniak K., 2021, Przeuszone w tłumaczeniu, „Znak”, nr 792, s. 98–105.
Kocyba P., Łukianow M., Piotrowski G., 2020, Młodzieżowe strajki klimatyczne w Polsce. Kto protestuje i dlaczego?, „Miscellanea Anthropologica et Sociologica”, T. 21, nr 4, s. 77–95.
Leighton A., 2018, Hearing Things: The Work of Sound in Literature, Harvard University Press, Cambridge, MA.
Lindskog A.J., 2017, Silent Modernism: Soundscapes and the Unsayable in Richardson, Joyce, and Woolf, Lund University, Lund.
Marciniak K.B., 2012, 30 lat ekologii akustycznej w Polsce, „Ruch Muzyczny”, T. 55, nr 18, s. 11–15.
Marciniak K., 2019, Instrukcja obsługi ciszy nocnej, „Znak”, nr 772, s. 96–103.
Marciniak K., 2021, Dźwiękopisarstwo, „Znak”, nr 791, s. 112–113.
Michnik A., 2018, Współczesne nurty sound studies – wprowadzenie. Prezentacja z Audioriver Lab 2018, „Glissando”, 24.04.2018, https://glissando.pl/aktualnosci/wspolczesne-nurty-sound-studies-wprowadzenie-prezentacja-z-audioriver-lab-2018/ [dostęp: 12.08.2024].
Mik A., Pokora P., Skowera M., red., 2016, Czytanie menażerii. Zwierzęta w literaturze dziecięcej, młodzieżowej i fantastycznej, Wydawnictwo SBP, Warszawa.
Misiak T., 2014, W stronę kulturowych badań nad dźwiękiem. Przypadek sound studies, „Muzyka”, T. 59, nr 1 (232), s. 7–24.
Ochwat M., 2020, Edukacja polonistyczna wobec kryzysu klimatycznego – rozpoznania i rekomendacje dydaktyczne, „Annales Universtatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio N: Educatio Nova”, T. 5, s. 185–204, https://doi.org/10.17951/en.2020.5.185-204.
Oliveros P., 2005, Deep Listening: A Composer’s Sound Practice, Deep Listening Publications, New York, NY.
Pinch T., Bijsterveld K., 2004, Sound Studies: New Technologies and Music, „Social Studies of Science”, vol. 34, no. 5, s. 635–648, https://doi.org/10.1177/0306312704047615.
Pinch T., Bijsterveld K., eds., 2011, The Oxford Handbook of Sound Studies, Oxford University Press, Oxford.
Rath, R.C., 2003, How Early America Sounded, Cornell University Press, Ithaca, NY.
Rąbkowska E., 2017, Dzieci, zwierzęta i wielka zabawa. Przekształcenia wątków zwierzęcego folkloru w polskiej literaturze dla dzieci i młodzieży w perspektywie kulturowych studiów nad zwierzętami (cultural animal studies), „Polonistyka. Innowacje”, nr 5, s. 85–102, https://doi.org/10.14746/pi.2017.1.5.8.
Rąbkowska E., 2020, From Empathy to Ethical Reflection: Polish Children’s and Young Adult Literature (19th–21st Century) in a Cultural Animal Studies Perspective – Selected Problems, „Dzieciństwo. Literatura i Kultura”, T. 2, nr 2, s. 12–36, https://doi.org/10.32798/dlk.627.
Sasin M., 2019a, Ekologia akustyczna – nieobecny dyskurs w pedagogice, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, T. 22, nr 1 (85), s. 31–48.
Sasin M., 2019b, Kształtowanie środowiska dźwiękowego jako przejaw kreatywności dzieci. Perspektywa ekologii akustycznej, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, T. 22, nr 3 (87), s. 71–83, http://dx.doi.org/10.34862/tce.2019.3.4.
Sasin M., 2021, Ekologia akustyczna jako istotny element nowoczesnej pedagogiki muzycznej, „Ars Inter Culturas”, nr 10, s. 109–119, https://doi.org/10.34858/AIC.10.2021.396.
Sasin M., 2022, Stosunek człowieka do doznań słuchowych a świadomość własnego ciała i cielesności. Perspektywa ekologii akustycznej, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne”, T. 14, nr 1, s. 58–72, https://doi.org/10.18778/2450-4491.14.05.
Sasin M., 2023, Obrazem – o dźwięku. Książki obrazkowe dla dzieci kształtujące aktywną postawę wobec audiosfery, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, T. 18, nr 4 (71), s. 145–189, https://doi.org/10.35765/eetp.2023.1871.11.
Schafer R.M., 1977, The Tuning of the World, A.A. Knopf, New York, NY.
Schulze H., ed., 2008, Sound Studies: Traditionen – Methoden – Desiderate. Eine Einführung, Transcript, Bielefeld.
Schweighauser P., 2006, The Noises of American Literature, 1890–1985: Toward a History of Literary Acoustics, University Press of Florida, Gainesville, FL.
Sheremet O., 2014, „Być może wcale nie jestem poetką” (Wywiad z Julią Fiedorczuk), Popmoderna, 13.01.2014, https://popmoderna.pl/byc-moze-wcale-nie-jestem-poetka-wywiad-z-julia-fiedorczuk/ [dostęp: 27.03.2024].
Skowera M., 2016, Literackie spotkania istot podporządkowanych. Studium przypadku: „Miasteczko Ostatnich Westchnień” Grzegorza Gortata, w: Czytanie menażerii. Zwierzęta w literaturze dziecięcej, młodzieżowej i fantastycznej, red. A. Mik, P. Pokora, M. Skowera, Wydawnictwo SBP, Warszawa, s. 53–74.
Skowera M., 2019, W krainie odpadów. Wszystkie śmieci „LonNiedynu” Chiny Miéville’a, w: O czym mówią rzeczy? Świat przedmiotów w literaturze dziecięcej i młodzieżowej, red. A. Mik i in., Wydawnictwo Naukowe i Edukacyjne SBP, Warszawa, s. 197–221.
Skowera M., 2021, Niezapomniana baśń o zapomnianych zwierzętach. Wybrane polskie lektury „Miejskich muzykantów z Bremy” braci Grimm, w: (Nie)zapomniane zwierzęta, red. E. Łoch, A. Trześniewska, D. Piechota, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk, s. 193–214.
Snaith A., ed., 2020, Sound and Literature, Cambridge University Press, Cambridge.
Stasiowska J., 2015, Przeczyść uszy, przetrzyj oczy, przewietrz mózg – ekologia akustyczna, soundscape studies, sound studies, „Glissando”, nr 26, s. 52–55.
St. Clair J., 2013, Sound and Aural Media in Postmodern Literature: Novel Listening, Routledge, New York, NY–London.
Sterne J., 2003, The Audible Past: Cultural Origins of Sound Reproduction, Duke University Press, Durham, NC–London.
Szalewska K., 2022, Ekoliteratura w kontekście animal studies i zwrotu etycznego, „Porównania”, nr 1 (31), s. 95–113, https://doi.org/10.14746/por.2022.1.6.
Szałasek F., 2018, Nagrania terenowe, Wydawnictwo w Podwórku, Gdańsk.
Tabaszewska J., 2018, Ekokrytyczna (samo)świadomość, „Teksty Drugie”, nr 2, s. 7–16.
Thompson E., 2002, The Soundscape of Modernity, Massachusetts Institute of Technology Press, Cambridge, MA.
Truax B., 1978, Handbook for Acoustic Ecology, Aesthetic Research Centre of Canada, Vancouver.
Vaclavik K., 2020, Listening to the „Alice” Books, „Journal of Victorian Culture”, vol. 26, no. 1, s. 1–20, https://doi.org/10.1093/jvcult/vcaa022.
Voegelin S., 2014, Sonic Possible Worlds: Hearing the Continuum of Sound, Bloomsbury, New York, NY–London.
Westerkamp H., 2015, Spacery dźwiękowe, przeł. K. Kijowska, „Glissando”, nr 26, s. 24–29.
Zdunik J., 2023, Czy empatia jest odpowiedzią na antropocen? Kilka refleksji z perspektywy psychologii lektury i dydaktyki polonistycznej, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica”, T. 11, s. 47–61, https://doi.org/10.24917/23534583.11.4.
Zielińska L., 1995a, O Schaferze. Dwie noty, „Monochord”, nr 8/9, s. 7–13.
Zielińska L., 1995b, Rozmowa z R. Murrayem Schaferem, „Monochord”, nr 8/9, s. 13–23.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
