Obrona Kartezjusza. O toposie dualizmu w badaniach nad umysłem

Autor

  • Witold Marzęda Uniwersytet Śląski w Katowicach

Słowa kluczowe:

filozofia umysłu, dualizm kartezjański, błąd słomianej kukły, teoria argumentacji

Abstrakt

Artykuł opisuje topos kartezjańskiego dualizmu charakterystyczny dla różnych nurtów filozofii umysłu. Topos bazuje na dobrze znanym argumencie przeciwko istnieniu duszy: zakłada on, że jeśli mamy do czynienia z duszą i ciałem, to muszą zachodzić również relacje przyczynowe między nimi. A przecież to wydaje się niemożliwe, ponieważ o przyczynach możemy myśleć tylko w kategoriach fizycznych. Zatem tylko cielesne relacje są zrozumiałe i ciało nie może być przyczyną niczego, co niecielesne i vice versa.

Autor wskazuje, że, po pierwsze, prosty dualizm nie należy do filozofii Kartezjusza, a po drugie, argumentacja upada, ponieważ istnieje wiele relacji niefizycznych (np. społeczne czy logiczne). Dochodzi więc do wniosku, że kartezjański topos w filozofii umysłu oparty jest na tzw. błędzie słomianej kukły.

Bibliografia

Alanen L., Descartes's Notion of the Mind-Body Union. W: Synthese, Vol. 106, No. 1 (Jan., 1996).

Alanien L., Descartes Dualism and the Philosophy of Mind, Revue de Metaphysique et de Morale 3 1989.

Arystoteles, Topiki, O dowodach sofistycznych, , tłum. K. Leśniak. Warszawa 1978, s. 21 (105b).

Barrrry V. E., Soccio D. J. Practical logic. An Antidote for Uncritical Thinking. San Diego 1976.

Chomsky N., Cartesian Linguistics. A chapter in the history of Rationalist Thought. New York 1966.

Damasio A., Błąd Kartezjusza. Emocje, rozum i ludzki mózg, tłum. M. Karpiński. Poznań 2011.

Dennet D., Świadomość, tłum. E. Stokłosa. Kraków 2016.

Dennett D., Dźwignie wyobraźni i inne narzędzia do myślenia, tłum. Ł. Kurek. Kraków 2015.

Descartes R., Człowiek – opis ciała ludzkiego, tłum. A. Bednarczyk. Warszawa 1989,.

Descartes R., Medytacje o pierwszej filozofii, tłum. M. i K. Ajdukiewiczowie. Kęty 2001

Descartes R., Rozprawa o metodzie właściwego kierowania rozumem i poszukiwania prawdy w naukach, tłum. W. Wojciechowska. Warszawa 1970.

Feuerbach L, Geschichte der neuern Philosophie von Bacon bis Spinoza. Leipzig 1976.

Kant I., Krytyka czystego rozumu. T. 2, tłum. R. Ingarden. Warszawa 1957.

La Mettrie J. O., Człowiek-Maszyna. Warszawa 1953.

Lausberg H., Retoryka literacka, tłum. A. Gorzkowski. Bydgoszcz 2002.

Russel B., Dzieje filozofii Zachodu i jej związki z rzeczywistością polityczno-społeczną od czasów najdawniejszych do dnia dzisiejszego, tłum. T. Baszniak, A. Lipszyc, M. Szubiałka. Warszawa 2000.

Ryle G., Czym jest umysł? , tłum. W. Marciszewski. Warszawa 1970.

Schopenhauer A., Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów, tłum. T. Kotarbiński, Kraków 1973.

Searle J. R., Umysł. Krótkie wprowadzenie, tłum. J. Karłowski. Poznań 2010.

Talisse R., Aikin S. F., Two Forms of the Straw Man W: Argumentation (2006) 20 :345–352 DOI 10.1007/s10503-006-9017-8.

Tatarkiewicz, W. Historia filozofii. Tom 2. Warszawa 1990.

Voltaire, Elementy filozofii Newtona, tłum. H. Konczewska. Warszawa 1956.

Wagner S. J., Descartes's Arguments for Mind-Body Distinctness. W: Philosophy and Phenomenological Research, Vol. 43, No. 4 (Jun., 1983).

Ziomek J., Retoryka opisowa. Wrocław, Warszawa Kraków 1990.

Pobrania

Opublikowane

2020-12-28

Jak cytować

Marzęda, W. (2020). Obrona Kartezjusza. O toposie dualizmu w badaniach nad umysłem. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, 51(2), 251–262. Pobrano z https://trrest.vot.pl/ojsus/index.php/ssht/article/view/10903

Numer

Tom 51 Nr 2 (2018)

Dział

Artykuły naukowe

Licencja

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).