Watykański Sekretariat Stanu o sytuacji w diecezji katowickiej w okresie wygnania biskupów śląskich w latach 1952-56

Autor

  • Michał Kłakus Institut diocésain de formation pastorale (diocèse de Fréjus-Toulon)

Słowa kluczowe:

Adamski, wygnanie biskupów, Katowice, Gawlina, Watykan

Abstrakt

Abstrakt

Niniejsze opracowanie stanowi uzupełnienie dotychczasowej wiedzy na temat wygnania biskupów katowickich w latach 1952-56. Autor w oparciu o nieznane materiały z archiwum Watykańskiego Sekretariatu Stanu przedstawia mechanizmy otrzymywania informacji na temat sytuacji na Śląsku w czasie kiedy oficjalne środki komunikacji były  utrudnione i kontrolowane przez władze komunistyczne.

Odsłania czytelnikom kulisy podejmowanych przez Stolicę Świętą działań w stosunku do narzuconych przez władze PRL-u wikariuszy kapitulnych. Poznajemy wyjątkową rolę w tych wydarzeniach biskupa Józefa Gawliny.

 

Słowa kluczowe: Adamski, wygnanie biskupów, Katowice, Gawlina, Watykan

 

Bibliografia

Bibliografia

Archiwalia

Città del Vaticano, Archivio Storico della Segreteria di Stato - Sezione per i Rapporti con gli Stati (ASRS), Congregazione degli Affari Ecclesiastici Straordinari (AA.EE.SS.), Pio XII, parte I, Polonia, pos. 302

Archiwum Centralnego Ośrodka Duszpasterstwa Emigracyjnego (CODE), Polska 1. A-H: Stanisław Adamski , sygn. III-1341

Instytut Polski i Muzeum im. Gen. Sikorskiego w Londynie [IPMS] Ambasada RP przy Stolicy Apostolskiej, sygn., A 44/49/22; A 44/122/38;

Centre des Archives diplomatiques du ministère des Affaires étrangères (Nantes), Ambassade de France à Rome (Saint – Siège), sygn. 576PO/1/1188 ; 576PO/1/1323 ; 576PO/1/1324

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Działalność Francuskiej Ambasady i Francuskich Konsulatów wśród kleru katolickiego w Polsce" - opracowanie Departamentu II KdsBP, sygn. IPN BU 01299/89

Źródła drukowane

Bednarski Damian (red.), Gawlina J., Dziennik Protektora Wychodźstwa Polskiego (1945-59), Katowice (w opracowaniu).

Wyszyński S., Pro memoria, t. IV (1956-1957), Warszawa 2020.

Śmigiel Kazimierz, Lewandowski Piotr (wybór i oprac. ) Uprawnienia wyjątkowe prymasa Stefan Wyszyńskiego. Wybór dokumentów 1948-1979, Pelplin 2020.

Słowniki:

Słownik biograficzny duchowieństwa (archi)diecezji katowickiej 1922-2008, red. J. Myszor, Katowice 2009.

Opracowania:

Bednarski Damian, Biskup Józef Gawlina jako opiekun Polaków na emigracji, Katowice 2019.

Bednarski Damian, Górnośląscy księża do arcybiskupa Józefa Gawliny o diecezji katowickiej i księdzu Janie Piskorzu (1956-1957) [w:] Nieznane karty z życia biskupa Józefa Gawliny w świetle dokumentów, pod red. J. Myszor, Katowice 2015, s. 131-153.

Bednarski Damian, Korespondencja biskupów Juliusza Bieńka i Józefa Gawliny (1956-1957), [w:] Nieznane karty z życia biskupa Józefa Gawliny w świetle dokumentów, pod red. J. Myszor, Katowice 2015, s. 155-174.

Czaczkowska Ewa K., Kardynał Wyszyński. Biografia, Kraków 2013.

Czop Tomasz, Wysiedlenie biskupów katowickich – aspekty prawne, ŚSHT, 45/2, s. 360-370.

Dziurok Adam, Aparat bezpieczeństwa wobec biskupów i kurii katowickiej w latach 1945-56, [w:] Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce, pod red. A. Dziurok, Warszawa 2009, s. 61-85.

Dziurok Adam, Arcybiskup Józef Gawlina w świetle akt aparatu bezpieczeństwa PRL – rekonesans archiwalny, [w:] Nieznane karty z życia biskupa Józefa Gawliny w świetle dokumentów, pod red. J. Myszor, Katowice 2015, s.95-111.

Dziurok Adam, Kruchtoizacja. Polityka władz partyjno - państwowych wobec Kościoła katolickiego w latach 1945-1956 w województwie śląskim/katowickim, Katowice 2012.

Grajewski Andrzej, Wygnanie, Katowice 2002.

Kłakus Michał, Dyplomaci francuscy przyglądają się sytuacji religijnej na Śląsku (1947–1956), Studia śląskie 2021 (w druku).

Kłakus Michał, Prymas Polski August Hlond o kandydatach na urząd pierwszego biskupa pomocniczego w Katowicach (1934)- SSHT, t.53, z. 1 (2020), s. 63-73.

Kosicki Piotr.H, Personalizm po polsku. Francuskie korzenie polskiej inteligencji katolickiej, Warszawa 2016.

Myszor Jerzy, Historia diecezji katowickiej, Katowice 1999.

Raina Peter, Piasecki na indeksie watykańskim. Geneza sprawy, Warszawa 2002.

Żaryn Jan, Dzieje Kościoła Katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003.

Żaryn Jan, Stolica Apostolska wobec Polski i Polaków w latach 1944 – 1958 w świetle materiałów ambasady RP przy Watykanie, Warszawa 1998.

Żurek Jacek, Ruch „księży patriotów” w województwie katowickim w latach 1949-1956, Katowice –Warszawa 2018.

Pobrania

Opublikowane

2022-01-10

Jak cytować

Kłakus, M. (2022). Watykański Sekretariat Stanu o sytuacji w diecezji katowickiej w okresie wygnania biskupów śląskich w latach 1952-56. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, 53(2), 211–237. Pobrano z https://trrest.vot.pl/ojsus/index.php/ssht/article/view/11873

Numer

Tom 53 Nr 2 (2020)

Dział

Artykuły naukowe

Licencja

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).