Dispute over the estate of the diodese of Katowice (in the light of materials from the Vatican Archives of the Secretariat of State)
Keywords:
Silesia, Stanislaw Adamski, Adolf Bertram, Wroclaw, Vatican, CzechoslovakiaAbstract
The establishment of the Apostolic Administration of Upper Silesia (1922) - Diocese of Katowice entailed significant expenses. The authorities in Katowice believed that along with the territorial division of the Wrocław* diocese, its property should also be divided. The most important part of dobra wrocławskie (the "Wrocław properties & beneficia") was from then on located in Czechoslovakia. The division of Church property was complicated because it was part of a broader issue regarding the existence and role of the Catholic Church in this area. Ultimately, the Katowice diocese did not receive emoluments from the goods of the Wrocław diocese.
The purpose of this article is to present the dispute and how it was to be resolved. We are also familiarised with the activities of the main parties interested in the division of the aforementioned goods, which were the Bishop of Katowice acting in consultation with the Polish government, the Bishop of Wrocław, the government in Czechoslovakia, and - ultimately - the Holy See.
References
Bibliografia
Archiwalia
Archiwum Akt Nowych, MSZ, Spór kościelno-majątkowy pomiędzy diecezjami: katowicką i wrocławską. Raporty, pismo, zespół: MSZ w Warszawie, sygn. 2/322/0/4.2/2837.
Archiwum Archidiecezji Katowickiej, Administracja Apostolska Górnego Śląska, sygn. ARZ 694.
Centre des Archives diplomatiques de Nantes (CA DN), sygn. 576PO/1/1065.
Città del Vaticano, Archivio Storico della Segreteria di Stato – Sezione per i Rapporti con gli Stati, Congregazione degli Affari Ecclesiastici Straordinari, sygn. Germania III, pos. 1719, fasc. 899; Germania III, pos. 1720, fasc. 900; Germania IV, pos. 493, fasc. 5, 6, 7, 9; Rapporti delle Sessioni, IV, 1934, sessione 1356; Pius XII, parte I, Polonia, pos. 197.
Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, Ambasada RP przy Stolicy Apostolskiej, sygn. A.44/122/2; A.44/122/3; A.44/122/11; A.44/122/12; A.44/122/13; A.44/122/14; A.44/122/16; A.44/122/17, A.44/122/18.
Źródła drukowane
Blet Pierre, Graham A. Robert, Martini Angelo, Schneider Burkhart, Actes et documents du Saint Siège relatifs à la seconde guerre mundiale, vol. 3a, Vaticano 1967.
Kłakus M., Źródła do dziejów diecezji katowickiej (1923–1926), [w:] Biskup August Hlond i jego diecezja, pod red. J. Myszora, Katowice 2013, s. 121–211.
Pamiętnik III Śląskiego Zjazdu Katolickiego, Katowice 1924.
Słowniki
Słownik biograficzny duchowieństwa (archi)diecezji katowickiej 1922–2008, pod red. J. Myszora, Katowice 2009.
Opracowania
Dębiński J., Uposażenie diecezji włocławskiej i duchowieństwa diecezjalnego w II Rzeczypospolitej, „Studia Włocławskie” 2009, nr 11, s. 271–290.
Falęcki T., Dekret Adolfa kardynała Bertrama w sprawie udziału duchowieństwa w akcji plebiscytowej z 21 listopada 1920 roku, [w:] Kościoły i związki wyznaniowe a konflikt polsko-niemiecki na Górnym Śląsku w latach 1919–1921, pod red. Z. Kapały, J. Myszora, Bytom 2005, s. 149–167.
Hrabovec E., Slovensko a Svätá stolica v kontexte vatikánskej východnej politiky (1962–1989), Bratislava 2017.
Januszewska-Jurkiewicz Joanna, Zaolzie w polityce rządu i opinii społeczeństwa polskiego (1925–1937), Katowice 2001.
Januszewska-Jurkiewicz J., Zaolzie w polityce rządu i opinii społeczeństwa polskiego (1925-1937), Katowice 2001.
Kamiński M.K., Odpowiedź Kazimierza Papéego na ankietę rządu polskiego na uchodźstwie dotyczącą polskiej polityki zagranicznej wobec Czechosłowacji w 1938 r., „Dzieje Najnowsze” 1998, nr 30/4, s. 145–158.
Klenczar T., 1904–1929 Kopalnia Eminencja, ostatni etap rozwoju górnictwa dotacji kościelnej Chorzów-Dąb, Katowice 1930.
Köhler J., Der Beitrag der Prager Nuntiatur zur Festigung der Katholizismus in Ostmitteleuropa, „Historisches Jahrbuch” 1973, nr 93, s. 336-346.
Książek S., Granice i podział diecezji wrocławskiej na komisariaty i dekanaty w latach 1914–1945, „Prawo Kanoniczne: kwartalnik prawno-historyczny” 1976, t. 19, nr 3–4, s. 123–152.
Kuś J., Szkice z dziejów kościelnych Ziemi Cieszyńskiej, Kraków 1983.
Majewski P.M., Mniejszość niemiecka w Czechosłowacji 1918–1938. Szkic statystyczny, „Dzieje Najnowsze” 1998, nr 30/3, s. 29–58.
Myszor J., Historia diecezji katowickiej, Katowice 1999.
Myszor J., Stosunki Kościół–Państwo okupacyjne w diecezji katowickiej (1939–1945), Katowice 1992.
Olszar H., Duchowieństwo katolickie diecezji śląskiej (katowickiej) w Drugiej Rzeczypospolitej, Katowice 2000.
Piela M., Powstanie metropolii wrocławskiej w 1930 roku, „Wrocławski Przegląd Teologiczny” 2015, nr 23/2, s. 269–288.
Sahanek W., Spór o dobra cieszyńskie, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku” 1931, nr 3, s. 168–256.
Trąba M., Zaangażowanie władz diecezji katowickiej oraz dyplomacji polskiej w proces podziału dóbr diecezji wrocławskiej w okresie międzywojennym, w: Górny Śląsk po podziale w 1922 roku. Co Polska, a co Niemcy dały mieszkańcom tej ziemi?, t. 2, red. Z. Kapała, W. Lesiuk, M.W. Wanatowicz, Bytom 1997, s. 229-239.
Vodicková S., Un cardinal indésirable. Biographie de S. Em. Josef Beran (1888–1969), Paris 2020.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
