„Ewangelik Górnośląski” (1932-1939) – „będziemy w służbie wiernie trwali”

Autor

Słowa kluczowe:

Ewangelik Górnośląski, Kościół Unijny na Polskim Górnym Śląsku, Towarzystwo Polaków Ewangelików na Górnym Śląsku, luteranizm, czasopisma ewangelickie

Abstrakt

Artykuł przypomina „Ewangelika Górnośląskiego” - polskie czasopismo ewangelickie ukazujące się w Katowicach w latach 1932-1939, którego wydawcą było Towarzystwo Polaków Ewangelików na Górnym Śląsku. Tygodnik był jedynym polskim pismem ewangelickim ukazującym się okresie międzywojennym na tym terenie. W artykule na tle zaistniałej sytuacji w powstałym w 1924 r. Kościele Ewangelicko-Unijnym na Polskim Górnym Śląsku przedstawiono twórców i redaktorów tygodnika, w większości duchownych, znanych polskich działaczy niepodległościowych i ich starania na łamach czasopisma o budzenie świadomości narodowej wśród miejscowych ewangelików. Na podkreślenie zasługuje sprzeciw redaktorów wobec antysemityzmu i krytyka poczynań Hitlera. Przedstawiono również na podstawie archiwaliów kwestie finansowania tygodnika, nakładów, form promocji.

Bibliografia

Źródła

„Ewangelik Górnośląski”: dwutygodnik [od 1935: tygodnik] poświęcony sprawom religijno-społecznym, [red. Alfred Figaszewski], Towarzystwo Polaków Ewangelików na

Górnym Śląsku, Katowice, r. 1, nr 1 (grudzień 1932) – r. 8, nr 34 (20 sierpnia 1939).

Od r. 4 (1935), nr 1 podtytuł: „organ Towarzystwa Polaków Ewangelików na G. Śląsk:

tygodnik poświęcony sprawom religijno-społecznym”.

Od r. 5 (1936), nr 1 redaktorzy: Jerzy Kahane, Ryszard Danielczyk.

Od r. 6 (1937), nr 10, red. Ryszard Danielczyk.

Tymczasowa ustawa w świetle 15-letniej działalności władz Ewangelickiego Kościoła

Unijnego na Górnym Śląsku 1922–1937, oprac. J. Tytz, Katowice 1937.

Archiwalia

Materiały Towarzystwa Polaków Ewangelików na Górnym Śląsku, BS, sygn. R 1241 IV /1, 2, 10.

Materiały redakcji „Ewangelika Górnośląskiego”, BS, sygn. R 1241 IV /7.

Opracowania

Alabrudzińska E., Protestantyzm w Polsce w latach 1918–1939, Toruń 2004.

Badura J., Ks. Alfred Hugon Figaszewski (1899–1939) – życie i dzieło, Pszczyna 2014.

Czembor H., Ewangelicki Kościół Unijny na polskim Górnym Śląsku: (1922–1939), Katowice 1993.

Długajczyk L., Oblicze polityczne i własnościowe prasy polskiej w województwie śląskim: 1922–1939, Katowice 1990.

Ewangelicki Kościół Zmartwychwstania Pańskiego w Katowicach: 150-lecie poświęcenia Kościoła, red. J. Szturc, Katowice 2008.

Gastpary W., Polskie czasopisma ewangelickie aż do drugiej wojny światowej, „Rocznik

Teologiczny” 1975, s. 87-119.

Kiec O., Ewangelicki Kościół Unijny w Polsce wobec „walki kościelnej” Trzeciej Rzeszy

–1939, w: Polski protestantyzm w czasach nazizmu i komunizmu, red. J. Kłaczkow,

Toruń 2009.

Kłaczkow J., Czasopiśmiennictwo protestanckie w Polsce w latach 1918–1939, Toruń

Kłaczkow J., Lutheran and Calvinist press in Polish land 1822–1939, Toruń 2015.

Kłaczkow J., Sytuacja prasy ewangelicko-unijnej na Polskim Górnym Śląsku w okresie

międzywojennym, „Klio” 2002, nr 2, s. 119-133.

Krebs B., Państwo, Naród, Kościół: biskup Juliusz Bursche a spory o protestantyzm

w Polsce w latach 1917–1939, Bielsko-Biała 1998.

Musialik W., Stosunek władz województwa śląskiego do Ewangelickiego Kościoła Unijnego na Górnym Śląsku, w: Polski protestantyzm w czasach nazizmu i komunizmu, red. J. Kłaczkow, Toruń 2009, s. 67-84.

Polski protestantyzm w czasach nazizmu i komunizmu: zbiór studiów, red. J. Kłaczkow,

Toruń 2009.

Rej K., Alabrudzińska E., Ewangelicka służba duszpasterska w wojsku polskim 1919–

, Warszawa 2000.

Szewczyk G.B., Kościół ewangelicki na Górnym Śląsku w latach 1933–1939, w: Ewangelicki Kościół Zmartwychwstania Pańskiego w Katowicach: 150-lecie poświęcenia kościoła, red. J. Szturc, Katowice 2008, s. 137-150.

Szturc J., Czasopisma luterańskie na Górnym Śląsku, w: Oblicza prasy Śląska i Zagłębia

Dąbrowskiego, red. D. Rott, M. Kaczmarczyk, t. 2, Katowice–Sosnowiec 2005.

Szturc J., Stowarzyszenia społeczno-kulturalne w polskim ewangelicyzmie, Warszawa

Szturc J., Towarzystwo Polaków Ewangelików na Górnym Śląsku (1924–1939), w: Ewangelicki Kościół Zmartwychwstania Pańskiego w Katowicach: 150-lecie poświęcenia kościoła, red. J. Szturc, Katowice 2008, s. 151-160.

Województwo śląskie (1922–1939), red. F. Serafin, Katowice 1996.

Żukowska L., Między śmiercią a diabłem: Kościół ewangelicki w Gdańsku w okresie rządów NSDAP (1933–1945), Bydgoszcz–Gdańsk 2014.

Okładka SSHT 56/1 (2023)

Pobrania

Opublikowane

2024-05-21

Jak cytować

Bertman, W. (2024). „Ewangelik Górnośląski” (1932-1939) – „będziemy w służbie wiernie trwali”. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, 56(1), 82–99. Pobrano z https://trrest.vot.pl/ojsus/index.php/ssht/article/view/16159

Numer

Tom 56 Nr 1 (2023)

Dział

Artykuły naukowe

Licencja

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).