Dobrostan i antyredukcjonizm w ujęciu istoty człowieka
Słowa kluczowe:
dobrostan, dobrostan fizyczny, dobrostan psychiczny, dobrostan biopsychonoetyczny, antyredukcjonistyczne ujęcie istoty człowiekaAbstrakt
Problematyka artykułu autorki skupia się wokół niezwykle istotnego zagadnienia, którym jest poczucie dobrostanu człowieka. Pojęcie dobrostan, w ujęciu definicyjnym Światowej Organizacji Zdrowia, jest synonimem zdrowia osoby ludzkiej, i jest rozumiane jako stan dobrego biologicznego i fizjologicznego funkcjonowania organizmu ludzkiego, a nie tylko jako brak choroby ciała lub niewystępowanie jakiejkolwiek fizycznej niepełnosprawności. Zdrowie fizyczne łączy się również z kondycją psychiki człowieka, gdy jest ona dobra, mówimy wówczas o dobrostanie psychofizycznym. Dążenie jednostki ludzkiej do dobrostanu nie odbywa się jednak jedynie na płaszczyźnie psychofizycznej, ale ma również wymiar duchowy, inaczej ujmując wymiar noetyczny. Antyredukcjonistyczne ujęcie wymiarowości człowieka podkreśla, że istota ludzka jest integralną jednością, przejawiającą się w trzech wymiarach: somatycznym – cielesnym, psychicznym – umysłowym i duchowym – noetycznym, w których może zyskać pełny i trwały dobrostan. Przyjęte biopsychonoetyczne ujęcie pojęcia dobrostanu jednostki ludzkiej nie pozwala autorce na redukcjonistyczne rozumienie wymiarowości osoby, bowiem odbiera człowiekowi rdzeń jego istnienia, najgłębszy i najcenniejszy potencjał jego egzystencji.
Bibliografia
Bartnik C.S., Personalizm, Lublin1995.
Chałas K., Wychowanie ku wartościom. Elementy teorii i praktyki, t. 1: Godność, wolność, odpowiedzialność, tolerancja, Lublin–Kielce 2006.
Chlewiński Z. i Zaleski Z., Godność, w: Leksykon filozofii klasycznej, red. J. Herbut, Lublin 1997, s. 260-262.
Cieślińska J., Poczucie dobrostanu i optymizmu życiowego kadry kierowniczej placówek oświatowych, „Studia Edukacyjne” 27 (2013), s. 95-112.
Crosby J.F., Zarys filozofii osoby. Bycie sobą, tłum. B. Majczyna, Kraków 2007.
Domaradzki J., O definicjach zdrowia i choroby, „Folia Medica Lodziensia” 40,1 (2013), s. 5-29.
Duda S., Dusza do zbawienia koniecznie potrzebna, „Znak” 644 (2009), https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6442008sebastian-dudadusza-do-zbawienia-koniecznie-potrzebna/ [dostęp: 25.08.2023].
Frankl V.E., ...trotzdem ja zum Leben sagen. Drei Vorträge, Wien 1947.
Frankl V.E., Człowiek w poszukiwaniu sensu, tłum. A. Wolnicka, Warszawa 2019.
Frankl V.E., Lekarz i dusza. Wprowadzenie do logoterapii i analizy egzystencjalnej, tłum. R. Skrzypczak, Warszawa 2017.
Frankl V.E., Wola sensu. Założenia i zastosowanie logoterapii, tłum. A. Wolnicka, Warszawa 2018.
Górniewicz J., Kategorie pedagogiczne. Odpowiedzialność – podmiotowość – samorealizacja – tolerancja – twórczość – wyobraźnia, Olsztyn 2001.
Gryżenia K., Substancjalność i tożsamość u podstaw osobowego rozwoju i wychowania człowieka, w: Pedagogika chrześcijańska. Tradycja. Współczesność. Nowe Wyzwania, red. J. M ichalski, A. Zakrzewska, Toruń 2010, s. 367-379.
Herbut J., Podmiot, w: Leksykon filozofii klasycznej, red. J. Herbut, Lublin 1997, s. 425-426.
Herbut J., Wola, w: Leksykon filozofii klasycznej, red. J. Herbut, Lublin 1997, s. 539-541.
Herbut J., Wolność, w: Leksykon filozofii klasycznej, red. J. Herbut, Lublin 1997, s. 541-542.
Judycki S., Ja, w: Leksykon filozofii klasycznej, red. J. Herbut, Lublin 1997, s. 317-319.
Kim J., Redukcjonizm w filozofii umysłu, w: Encyklopedia filozofii, t. 2, red. T. Honderich, tłum. J. Łoziński, Poznań 1999.
Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej. Od Talesa do Platona. Arystoteles, Pirron i Plotyn, Warszawa 1995.
Męczkowska A., Podmiot, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 4, red. T. Pilch, Warszawa 2005, s. 452-454.
Michalski J.T., Sens życia i pedagogika. Impulsy myśli Viktora E. Frankla, Toruń 2011.
Nadbrzeżny A., O duszy wczoraj i dziś. Panorama wybranych poglądów filozoficznych i teologicznych, „Verbum Vitae” 40,3 (2022), s. 581-612.
Niśkiewicz Z., Dobrostan psychiczny i jego rola w życiu człowieka, „Studia Krytyczne” 3 (2016), s. 139-151.
Popielski K., Noetyczne jakości życia i ich znaczenie w procesie „bycia i stawania się” egzystencji, „Chowanna” 1 (2008), s. 9-25.
Ruse M., Redukcjonizm, w: Encyklopedia filozofii, t. 2, red. T. Honderich, tłum. J. Łoziński, Poznań 1999, s. 780.
Smurzyńska A., Dusza – umysł – ciało. Rozważania nad triadyczną antropologią, „Racjonalia” 2 (2012), s. 182-192.
Syrek E., Teoretyczne podstawy współczesnej pedagogiki zdrowia jako subdyscypliny pedagogiki, „Pedagogika Społeczna” 2,72 (2019), s. 9-23.
Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 4, red. S. Dubisz, Warszawa 2003.
Wojnar I., Humanistyczne intencje edukacji, Warszawa 2000.
World Health Organization, https://www.who.int/ [dostęp: 25.08.2023].
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
