Zwischen Struktur, Chunks und Grammatik - Textproduktion in der DSH-Prüfung

Autor/innen

DOI:

https://doi.org/10.31261/WSS.2021.05.08

Schlagworte:

Sprachprüfung, Schreiben in der Fremdsprache, Textproduktion, Chunks, Textstruktur, Syntax

Abstract

Der vorliegende Beitrag setzt sich zum Ziel, Herausforderungen in den Bereichen Struktur/Inhalt, Chunks und Grammatik in den Texten von Studienbewerbern mit Deutsch als Fremdsprache zu untersuchen. Hierfür werden die Schreibprodukte von Lernenden in der Deutschen Sprachprüfung für den Hochschulzugang (DSH) nach einem Kriterienraster analysiert und ausgewertet, wobei zwischen Prüflingen, die zuvor einen DSH-Vorbereitungskurs besucht haben, und denjenigen, die sich selbstständig auf die Prüfung vorbereitet haben, unterschieden wird. Die Ergebnisse der Analyse lassen erste Empfehlungen für die inhaltliche Gestaltung der Prüfungsvorbereitung formulieren.

Literaturhinweise

Becker-Mrotzek, Michael / Grabowski, Joachim / Jost, Jörg / Knopp, Matthias und Linnemann, Markus: Adressatenorientierung und Kohärenzherstellung im Text. Zum Zusammenhang kognitiver und sprachlicher realisierter Teilkompetenzen von Schreibkompetenz. „Didaktik Deutsch: Halbjahresschrift für die Didaktik der deutschen Sprache und Literatur“ 2014, 19(37), S. 21–43.

Bremerich-Vos, Albert / Scholten-Akoun, Dirk (Hg.): Schriftsprachliche Kompetenzen von Lehramtsstudierenden in der Studieneingangsphase. Eine empirische Untersuchung. Baltmannsweiler: Schneider Verlag Hohengehren 2016.

Dengscherz, Sabine: Mehrsprachige Textkompetenz weiterentwickeln: Professionelles und akademisches Schreiben in der L2 Deutsch. In: Peyer, Elisabeth / Studer, Thomas / Thonhauser, Ingo (Hg.): IDT 2017, Bd. 1, Hauptvorträge. Berlin: Erich Schmidt Verlag 2019, S. 59–68.

Diehl, Erika / Christen, Helen / Leuenberger, Sandra / Pelvat, Isabelle / Studer, Thérèse: Grammatikunterricht – alles für der Katz? Untersuchungen zum Zweitsprachenerwerb Deutsch. Tübingen: Niemeyer 2000.

Domes, Sonja / Appel, Berit: DSH-Qualitätssicherung. „fadaf aktuell” 2018 (2), S. 15–16.

Ehlich, Konrad / Steets, Angelika (Hg.): Wissenschaftlich schreiben – lehren und lernen. Berlin: Walter de Gruyter 2012.

Ehlich, Konrad: Die Lehre der deutschen Wissenschaftssprache: sprachliche Strukturen, didaktische Desiderate. In: Kretzenbacher, Heinz L. / Weinrich, Harald (Hg.): Linguistik der Wissenschaftssprache. Berlin: Walter de Gruyter 1995, S. 325–352.

FaDaF: DSH-Handbuch. Göttingen: Universitätsverlag 2012.

Fazlić-Walter, Ksenija: Mit Erfolg zur DSH B2-C2 – Übungsbuch. Stuttgart: Klett 2014.

Feilke, Helmuth / Steinhoff, Torsten: Zur Modellierung der Entwicklung wissenschaftlicher Schreibfähigkeiten. In: Ehlich, Konrad / Steets, Angelika (Hg.): Wissenschaftlich schreiben – lehren und lernen. Berlin: Walter de Gruyter 2003, S. 112–128.

Grieshammer, Ella: Der Schreibprozess beim wissenschaftlichen Schreiben in der Fremdsprache Deutsch und Möglichkeiten seiner Unterstützung. Frankfurt/ Oder: Schreibzentrum der Europa-Universität Viadrina 2011.

Grießhaber, Wilhelm: Spracherwerbsprozesse in Erst- & Zweitsprache: eine Einführung. Duisburg: Universitätsverlag Rhein-Ruhr 2010.

Lammers, Ina: Schreibbegleitung und Schreibberatung in Schule und Hochschule. In: Ahrenholz, Bernt / Dimroth, Christine / Lütke, Beata / Rost-Roth, Martina (Hg.): Schreiben in der Zweitsprache Deutsch. Berlin / Boston: Walter de Gruyter 2018, S. 365–379.

Lenz, Peter / Barras, Malgorzata: Chunks statt Grammatik in niederschwelligen DaZ-Kursen? Ergebnisse einer Interventionsstudie mit erwachsenen DaZAnfängerinnen und Anfängern. “Bausteine des Spracherwerbs DaF/DaZ. Wortschatz-Chunks-Grammatik” 2017, S. 65–75.

Lodewick, Klaus: DSH- und Studienvorbereitung 2020. Deutsch als Fremdsprache für Studentinnen und Studenten. Göttingen: Fabouda Verlag 2010.

Madlener, Karin. Computergestützte Anwendungen in Spracherwerb und Spracherwerbsforschung: Die Multimedia-Chunks für Deutsch als Fremdsprache. In: Chlosta, Christoph / Jung, Matthias (Hg.): DaF integriert. Literatur – Medien – Ausbildung. 36. Jahrestagung des Fachverbands Deutsch als Fremdsprache an der Heinrich-Heine-Universität Düsseldorf 2008. Göttingen: Universitätsverlag 2010, S. 159–172.

McGury, Sandra / Wulff, Nadja: Wissenschaftssprache Deutsch: Vertextung von Schaubildern in der DSH-Prüfung. In: Gretsch, Petra / Wulff, Nadja (Hg.): Deutsch als Zweit- und Fremdsprache in Schule und Beruf. Paderborn: Schöningh, erscheint 2021.

Pienemann, Manfred: Language Processing and Second Language Development: Processability Theory. Amsterdam: John Benjamins 1999.

Pohl, Thorsten: Studien zur Ontogenese wissenschaftlichen Schreibens. Tübingen: Niemeyer 2007.

Schindler, Kirsten: (Akademische) Texte schreiben und beurteilen. In: Bräuer, Gerd / Schindler, Kirsten (Hg.): Schreibarrangements für Schule, Hochschule und Beruf. Freiburg: Fillibach bei Klett 2011, S. 240–255.

Scholten-Akoun, Dirk: Sprachstandstests im hochschulischen Kontext. In: Ahrenholz, Bernt / Dimroth, Christine / Lütke, Beata / Rost-Roth, Martina (Hg.): Schreiben in der Zweitsprache Deutsch. Berlin / Boston: Walter de Gruyter 2018, S. 229–246.

Steinhoff, Torsten: Wissenschaftliche Textkompetenz: Sprachgebrauch und Schreibentwicklung in wissenschaftlichen Texten von Studenten und Experten. Tübingen: Niemeyer 2007.

Thielmann, Winfried: Genuin wissenschaftssprachliche Strukturen. InfoDaF, 2017, 44(5), S. 546–549, https://doi.org/10.1515/infodaf-2017-0091.

Thielmann, Winfried: Wissenschaftliches Sprechen und Schreiben an deutschen Universitäten. In: Dalmas, Martine (Hg.): Wissenschaftliche Textsorten im Germanistikstudium deutsch-italienisch-französisch kontrastiv: Trilaterales Forschungsprojekt in der Villa Vigoni (2007–2008). Loveno di Menaggio: Servizio editoriale universitario 2009, S. 47–54.

Wulff, Nadja: Spracherwerb und Sprachentwicklung: Sequentieller Zweitspracherwerb. In: Hoffmann, Ludger / Kameyama, Shinichi / Riedel, Monika / Sahiner, Pembe / Wulff, Nadja (Hg.): Deutsch als Zweitsprache: Ein Handbuch für die Lehrerausbildung. Berlin: Erich Schmidt Verlag 2017, S. 238–250.

Downloads

Veröffentlicht

2021-05-07

Zitationsvorschlag

McGury, S., & Wulff, N. (2021). Zwischen Struktur, Chunks und Grammatik - Textproduktion in der DSH-Prüfung. Wortfolge. Szyk Słów, (5), 1–19. https://doi.org/10.31261/WSS.2021.05.08

Ausgabe

Nr. 5 (2021)

Rubrik

Aufsätze

Lizenz

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).