Kategorie różnicujące w partycypacyjnych badaniach w działaniu oparte na modelu typu <i>Mode 1 Science</i> i <i>Mode 2 Science</i> w obszarze pedagogiki specjalnej

Abstrakt

Artykuł dotyczy kategorii różnicujących partycypacyjne badania w działaniu (participatory action research, PAR), które w literaturze naukowo-badawczej wpisują się w paradygmat interpretatywno-transformatywny określany jako Mode 2 Science (M2S). Współistnieje on z paradygmatem scjentystyczno-interweniującym określanym jako Mode 1 Science (M1S). W artykule ukazano, że sposób interpretacji badań naukowych o charakterze PAR w obszarze pedagogiki specjalnej ma istotne znaczenie w procesie rozumienia człowieka w wymiarze humanity jako występującego w ewoluującej i zamiennej roli badacza – uczestnika oraz badanych – uczestników. W przekonaniu autorki kryterium badawcze oparte na modelu M1S skutkuje asymilacją tradycyjnej struktury badawczej, w której nadrzędną rolę spełnia wymóg obiektywizmu poznawczego w wyodrębnionych i odgórnie założonych przez badaczkę i/lub badacza krokach badawczych. Wywód zaproponowany w artykule wskazuje, że metodologiczny konwencjonalizm badawczy M1S zawęża pole narracji wspólnoty badawczej (badaczka i/lub badacz – uczestnik oraz badani – uczestnicy), pozbawiając ją możliwości partycypacji i prawa do refleksyjnej subiektywności.