Criminal law against “fast and furious”: Crimes committed by drivers intentionally violating basic safety rules in land traffic
DOI:
https://doi.org/10.31261/FPK.2024.07.02Keywords:
road accident, communication disaster, murder, prevention, specific prevention, resultant intention, objective attribution of effectAbstract
he article describes the basis for criminal liability of drivers who commit intentional violations of basic safety rules. The analysis is carried out in terms of the possibility of assigning responsibility for a disaster in land traffic, and bringing a direct risk of disaster in land traffic (article 173 and 174 of the Penal Code respectively) – in the case of “accident-free” driving in violation of safety rules; in terms of assigning criminal liability for murder (article 148 of the Penal Code) in the event of causing the death of another road participant. This paper also discusses the issue of extending liability for a criminal consequence to several road participants (e.g. participants in an illegal race) and the legal significance of the injured party or another road participant contributing to causing a criminal act. The text contains de lege ferenda postulates.
References
Barczak-Oplustil A., Obowiązywanie zasady nullum crimen sine lege. Wybrane problemy, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2013, nr 3, s. 5–28.
Bielski M., Kryteria obiektywnego przypisania skutku na tle współczesnej polskiej dogmatyki prawa karnego, w: Państwo prawa i prawo karne. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, t. 2, red. P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2012, s. 503–528.
Bielski M., Naruszenie reguł ostrożności czy nadmierna ryzykowność zachowania jako właściwe kryterium prawnokarnego przypisania skutku, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2004, nr 1, s. 25–46.
Bielski M., Obiektywne przypisanie skutku przestępnego w przypadku kolizji odpowiedzialności za skutek, „Państwo i Prawo” 2005, nr 10, s. 75–89.
Bielski M., Prawnokarne przypisanie skutku w postaci konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo – uwagi na marginesie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2004 r., V KK 37/04, „Przegląd Sądowy” 2005, nr 4, s. 119–133.
Błachnio A., Przestępstwo niezatrzymania się do kontroli w świetle art. 178b k.k., „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2020, nr 2, s. 98–110.
Bogdan G., Komentarz do przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w: Kodeks karny. Część szczególna, t. 2, cz. 1: Komentarz do art. 117–211a, red. W. Wróbel, A. Zoll, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2017, Lex/el.
Buchała K., Prawo karne materialne, PWN, Warszawa 1980.
Buchała K., Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji drogowej, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1973.
Budyn-Kulik M., w: Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, Wolters Kluwer, Warszawa 2024, Lex/el.
Dębski R.C., O teoretycznych podstawach regulacji współdziałania przestępnego w kodeksie karnym z 1997 r., „Studia Prawno-Ekonomiczne” 1998, nr 58, s. 105–127.
Dutka P., Spowodowanie wypadku w komunikacji przez kierowcę pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, „Prokuratura i Prawo” 2023, nr 4, s. 67–86.
Dzielińska E., Proć K., Wypadek drogowy ze skutkiem śmiertelnym czy zabójstwo w zamiarze ewentualnym – kwalifikacja prawna najpoważniejszych zdarzeń drogowych, „Prokuratura i Prawo” 2022, nr 4, s. 123–156.
Filipczak M., Przedpole zagrożenia dla dobra prawnego a opis czynu z art. 178a § 1 k.k., „Państwo i Prawo” 2015, nr 7, s. 84–110.
Giezek J., Przewidywanie czynu zabronionego i zamiar jego uniknięcia jako podmiotowe elementy świadomej nieumyślności, w: Nauki penalne wobec szybkich przemian socjokulturowych. Księga jubileuszowa Profesora Mariana Filara, t. 1, red. A. Adamski i in., Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012, s. 130–155.
Giezek J., Przyczynowość oraz przypisanie skutku w prawie karnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1994.
Giezek J., Teorie związku przyczynowego oraz koncepcje obiektywnego przypisania, w: System prawa karnego, t. 3: Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności, red. R. Dębski, C.H.Beck, Warszawa 2013, SIP Legalis.
Giezek J., Lipiński K., w: D. Gruszecka i in., Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2021, Lex/el.
Girdwoyń P., Stan nietrzeźwości i po użyciu alkoholu oraz innych środków psychoaktywnych – dopuszczalne analogie? Uwagi na tle art. 178a § 1 i art. 87 § 1 kw, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2012, nr 4, s. 190–198.
Gruszecka D., Ochrona dobra prawnego na przedpolu jego naruszenia. Analiza karnistyczna, Wolters Kluwer, Warszawa 2012.
Hryniewicz E., Przestępstwa konkretnego i abstrakcyjnego zagrożenia dóbr prawnych, C.H.Beck, Warszawa 2012.
Józefiak B., Wszyscy tak jeżdżą, Wydawnictwo Czarne, Warszawa 2023.
Jurewicz J., Kwestie przypisania odpowiedzialności karnej uczestnikom wypadku komunikacyjnego, „Palestra” 2015, nr 3–4, s. 80–87.
Kanarek J., Ocena prawnokarna czynu w razie spowodowania wypadku w komunikacji przez sprawcę prowadzącego pojazd, będącego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, „Przegląd Sądowy” 2015, nr 6, s. 100–107.
Kanarek J., Rozważania o obiektywnym przypisaniu skutku i nauce o zwiększeniu ryzyka w kontekście ich aplikacji do przestępstw stypizowanych w art. 177 kodeksu karnego, „Przegląd Sądowy” 2015, nr 9, s. 49–59.
Kania A., Dyrektywa pozytywnej prewencji ogólnej – wybrane problemy. Uwagi na tle kodeksu karnego, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2016, nr 39, s. 55–72.
Kardas P., Komentarz do art. 18 KK, w: Kodeks karny. Część ogólna, t. 1, cz. 1: Komentarz do art. 1–52, red. W. Wróbel, A. Zoll, wyd. 5, Wolters Kluwer, Warszawa 2016, Lex/el.
Kardas P., O osobliwościach przestępstw abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo, „Państwo i Prawo” 2022, nr 11, s. 99–116.
Kaszubowicz M., Obiektywne przypisanie skutku w wypadkach drogowych w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Prokuratura i Prawo” 2016, nr 2, s. 90–103.
Kokot R., Z problematyki prawnokarnej oceny zbiegnięcia sprawcy z miejsca przestępstwa drogowego, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2019, nr 53, s. 13–32.
Kosieradzka-Federczyk A., Zabójstwo drogowe w prawie włoskim (rozwiązania podstawowe), Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2021.
Kotowski W., Swobodna ocena dowodów a nieznana procedurze dowolna ocena dowodów. Glosa do wyroku s. apel. z dnia 10 grudnia 2014 r., sygn. II AKa 383/14, Lex/el 2015.
Kulesza J., Glosa do postanowienia SN z dnia 20 stycznia 1999 r., I KZP 23/98, „Przegląd Sądowy” 2000, nr 5, s. 110–119.
Kulesza J., Negatywna prewencja generalna, „Państwo i Prawo” 2011, nr 1, s. 34–44.
Kulesza J., Społeczne niebezpieczeństwo czynu jako warunek kryminalizacji, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2017, nr 43, s. 327–348.
Lipski M., Kolizja odpowiedzialności za przestępny skutek w przypadku współdziałania wielu osób w procesie leczenia, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2016, nr 2, s. 107–128.
Łucarz K., Muszyńska A., Pojęcie środka odurzającego w prawie karnym, „Państwo i Prawo” 2008, nr 6, s. 91–102.
Małecki M., Kryteria przypisania zamiaru wynikowego. Uwagi na marginesie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 29 kwietnia 2013 r. (II AKa 62/13), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2013, nr 3, s. 29–50.
Małecki M., Z problematyki obiektywnego przypisania skutku (przypadek płonącego anioła), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2013, nr 2, s. 43–76.
Małecki M., Zbiegi i kolizje przypisania skutku, w: Obiektywne oraz subiektywne przypisanie odpowiedzialności karnej, red. J. Giezek, P. Kardas, Wolters Kluwer, Warszawa 2016, s. 317–347.
Michalska-Warias A., Glosa do postanowienia SN z dnia 28 marca 2002 r., I KZP 4/02, „Prokuratura i Prawo” 2003, nr 4, s. 139–143.
Muller A., Soja S., Nowy środek karny polegający na zakazie prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych (art. 42 § 1a k.k.), „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2018, nr 1, s. 75–81.
Pawelec K.J., Z problematyki karania sprawców przestępstw drogowych, „Przegląd Sądowy” 2017, nr 10, s. 79–92.
Razowski T., Komentarz do przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w: Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, Wolters Kluwer, Warszawa 2021, Lex/el.
Rychlewska A., O gwarancyjnym modelu wykładni prokonstytucyjnej przepisów typizujących czyny zabronione pod groźbą kary, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2016, nr 3, s. 131–150.
Spotowski A., Funkcja niebezpieczeństwa w prawie karnym, PWN, Warszawa 1990.
Stefański R.A., Komentarz do przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w: Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, wyd. 5, Wolters Kluwer, Warszawa 2016, Lex/el.
Stefański R.A., Przestępstwo z art. 178a § 4 k.k., „Państwo i Prawo” 2010, nr 9, s. 60–69.
Stefański R.A., Rozdział V. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w: System prawa karnego, t. 8: Przestępstwa przeciwko państwu i dobrom zbiorowym, wyd. 2, C.H.Beck, Warszawa 2018, SIP Legalis.
Stefański R.A., Ustawowe zaostrzenie represji za przestępstwa komunikacyjne, „Prokuratura i Prawo” 2010, nr 7–8, s. 7–28.
Stępień J., Quasi-przepadek pojazdu mechanicznego w znowelizowanym Kodeksie karnym, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2023, nr 2, s. 87–106.
Tarapata S., Dobro prawne w strukturze przestępstwa. Analiza teoretyczna i dogmatyczna, Wolters Kluwer, Warszawa 2016, SIP Lex.
Tarapata S., Głos w sprawie „niebezprawnego naruszenia reguł postępowania z dobrem prawnym” (o przypadku tzw. „płonącego anioła”), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2013, nr 2, s. 25–42.
Tarapata S., Kontrowersje wokół wyznaczania granic dobra prawnego – uwagi na marginesie postanowienia Sądu Najwyższego z 23 września 2009 r. (sygn. akt I KZP 15/09), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2012, nr 1, s. 91–152.
Wolter W., Nauka o przestępstwie, PWN, Warszawa 1973.
Wolter W., W sprawie tzw. zamiaru ewentualnego, „Nowe Prawo” 1957, nr 5, s. 53–60.
Wolter W., Z problematyki zamiarów przestępnych, „Państwo i Prawo” 1981, nr 4, s. 38–44.
Wróbel W., Komentarz do zasad wymiaru kary i środków karnych, w: Kodeks karny. Część ogólna, t. 1, cz. 2: Komentarz do art. 53–116, red. A. Zoll, wyd. 5, Wolters Kluwer, Warszawa 2016, Lex/el.
Wróbel W., Krytycznie o zaostrzeniu odpowiedzialności karnej za przestępstwa komunikacyjne, „Państwo i Prawo” 2001, nr 7, s. 51–62.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Znak, Kraków 2012.
Zaczek A., Przestępstwa prowadzenia pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego (art. 178a § 1 i 4 k.k.), „Civitas et Lex” 2015, nr 1 (5), s. 41–53.
Zając D., Stopień społecznej szkodliwości czynu jako okoliczność rzutująca na wymiar kary, „Państwo i Prawo” 2017, nr 11, s. 56–69.
Zakrzewski P., w: Kodeks karny. Komentarz, red. J. Majewski, Wolters Kluwer, Warszawa 2024, Lex/el.
Zoll A., Komentarz do art. 9 k.k., w: Kodeks karny. Część ogólna, t. 1, cz. 1: Komentarz do art. 1–52, red. W. Wróbel, A. Zoll, wyd. 5, Wolters Kluwer, Warszawa 2016, Lex/el.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
