Funkcjonowanie słuchu fonematycznego u dzieci z alkoholowym zespołem płodowym
DOI:
https://doi.org/10.31261/LOGOPEDIASILESIANA.2020.09.02Słowa kluczowe:
alkoholowy zespół płodowy (FAS), funkcje słuchowe, słuch fonematyczny, trudności językoweAbstrakt
Picie alkoholu przez kobietę w czasie ciąży może skutkować wystąpieniem u dziecka licznych zaburzeń rozwojowych, określanych mianem alkoholowego zespołu płodowego (fetal alcohol syndrome, FAS), które dotyczą sfery fizycznej, emocjonalnej, społecznej i poznawczej. Wśród tych deficytów istotne miejsce zajmują zaburzenia słuchu fonematycznego, negatywnie wpływające na opanowanie kompetencji językowej i komunikacyjnej. Zebrany materiał badawczy świadczy o zaburzeniach słuchu fonematycznego u prawie 50% sześciolatków z FAS (w grupie kontrolnej: 12%) i 21% dziesięciolatków z FAS (w grupie kontrolnej: 5%). Rodzaj trudności w obydwu grupach jest jednakowy, ponieważ wystąpił podobny układ zaburzonych kategorii fonologicznych (płynność – wibracja, stopień zbliżenia narządów mowy, dźwięczność – bezdźwięczność). U dzieci z FAS można również zauważyć osłabienie koncentracji uwagi i deficyty pamięci słuchowej, manifestujące się poprzez problemy w zapamiętywaniu i porównywaniu pseudowyrazow.
Bibliografia
Biernacka, M. (2012). Słuch fonematyczny, fonetyczny czy mowny – rozważania terminologiczne. W: M. Gaze, K. Kubacka (red.), Bogactwo językowe i kulturowe Europy w oczach Polaków i cudzoziemców – 2 (s. 31–37). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Dec, W. (1993). Płodowy Zespół Alkoholowy (FAS). Problemy Alkoholizmu, 5, 9–10.
Domagała, A., Mirecka, U. (2012). Słuch mowny. Klasyfikacja zjawisk. W: S. Grabias, M. Kurkowski (red.), Logopedia. Teoria zaburzeń mowy (s. 129–164). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Galińska-Grzelewska, D. (2009). Percepcja fonemowa słów dzieci w wieku sześciu i siedmiu lat – osiągnięcia rozwojowe. Siedlce: Siedleckie Towarzystwo Naukowe.
Grabias, S., Kurkowski, Z.M., Woźniak, T. (2002). Logopedyczny test przesiewowy dla dzieci w wieku szkolnym. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego, Polskie Towarzystwo Logopedyczne.
Gruba, J. (2012). Ocena słuchu fonemowego u dzieci w wieku przedszkolnym. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Jastrzębowska, G. (1999). Lingwistyczne, biomedyczne i psychologiczne ujęcie mowy. W: T. Gałkowski, G. Jastrzębowska (red.), Logopedia. Pytania i odpowiedzi (s. 248–278). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Kania, J.T. (2001). Słuch fonematyczny. W: Idem, Szkice logopedyczne (s. 91–120). Lublin: Polskie Towarzystwo Logopedyczne Zarząd Główny.
Kurkowski, Z.M. (1997). Audiogenne uwarunkowania zaburzeń mowy. Audiofonologia, 10, 103–109.
Kurkowski, Z.M. (2001). Kształtowanie się zdolności słuchowych a rozwój mowy. W: S. Grabias (red.), Zaburzenia mowy (s. 267–272). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kurkowski, Z.M. (2013). Audiogenne uwarunkowania zaburzeń komunikacji językowej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Lichtenberg-Kokoszka, E., Straub, R. (2002). W okresie prenatalnym. Świat Problemów, 10, 28–31.
Lipowska, M. (2001). Profil rozwoju kompetencji fonologicznej dzieci w wieku przedszkolnym. Kraków: Impuls.
Lis, M. (2011). Zdążyć przed FAS. Wychowawca, 9, 5–6.
Maurer, A. (red.). (2006). Dźwięki mowy. Program kształtowania świadomości fonologicznej dla dzieci przedszkolnych i szkolnych. Kraków: Impuls.
Michaelis, E.K., Michaelis, M.L. (1998). Komórkowe i molekularne podstawy teratogennych właściwości alkoholu. W: M. Ślósarska (red.), Uszkodzenia płodu wywołane alkoholem. Alkohol a zdrowie (s. 25–34). Warszawa: Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Pawłowska-Jaroń, H. (2010a). Dziecko z Płodowym Zespołem Alkoholowym. Specyfika mowy i myślenia. W: M. Michalik, A. Siudak (red.), Zagadnienia mowy i myślenia (s. 127–134). Kraków: Collegium Columbinum (Nowa Logopedia, 1).
Pawłowska-Jaroń, H. (2010b). Płodowy Zespół Alkoholowy – zagadnienia mowy i percepcji. Szkoła Specjalna, 2, 113–119.
Przybyla, O., Kasica-Bańkowska, K. (2016). Wychowanie słuchowe małego dziecka. W: K. Kaczorowska-Bray, S. Milewski (red.), Wczesna interwencja logopedyczna (s. 546–570). Gdańsk: Harmonia Universalis.
Rocławski, B. (1991). Słuch fonemowy i fonetyczny. Teoria i praktyka. Gdańsk: Uniwersytet Gdański, Zakład Logopedii.
Sawa, B. (1990). Dzieci z zaburzeniami mowy. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Styczek, I. (1982). Badanie i kształtowanie słuchu fonematycznego. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Vasta, R., Haith, M.M., Miller, S.A. (2004). Psychologia dziecka. [Tłum. M. Babiuch i in.]. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Welch-Carre, E. (2005). The neurodevelopmental consequences of prenatal alcohol exposure. Advances in Neonatal Care, 4, 217–229.
Zalewska, M. (1990). Funkcje słuchowe u dzieci głuchych. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
