Produktywność fonologiczna dzieci 4-letnich na tle 3- i 5-latków, na przykładzie grup spółgłoskowych
DOI:
https://doi.org/10.31261/LOGOPEDIASILESIANA.2023.12.01.04Słowa kluczowe:
grupy spółgłoskowe, ontogeneza mowy, fonologia dziecka 4-letniegoAbstrakt
W artykulacji dziecka 4-letniego zjawiska związane z ontogenezą mowy nakładają się na siebie. Czterolatek realizuje więcej fonemów niż 3-latek, a jednocześnie części fonemów jeszcze nie opanował i mimo że elementy te mogą pojawiać się już sporadycznie, szczególnie w określonych, np. trudniejszych w realizacji, kontekstach fonologicznych, nie zostały one jeszcze przyswojone w takim zakresie, który pozwalałby mówić o ukończeniu procesu ich akwizycji. Owa dynamika towarzysząca rozwojowi mowy 4-latka i nakładanie się na siebie zjawisk językowych właściwych rozwojowi mowy jest przyczyną tego, iż w omawianej grupie wiekowej obserwuje się liczniejsze, niż ma to miejsce w populacji młodszej oraz starszej, występowanie różnych sposobów realizacji tych samych kontekstów fonologicznych. Tendencja ta jest zauważalna szczególnie w wypadku trudnych realizacyjnie grup spółgłoskowych.
Bibliografia
Aitchison, J. (1991). Ssak, który mówi. Wstęp do psycholingwistyki. Tłum. M. Czarnecka. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Bartkowska, T. (1968). Rozwój wymowy dziecka przedszkolnego jako wynik oddziaływań wychowawczych rodziny i przedszkola. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Baudouin de Courtenay, J. (1974). Spostrzeżenia nad językiem dziecka. M. Chmura-Klekotowa (Wybór i opracowanie). Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Błachnio, K. (1987). Struktura i dynamika logoterapii. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Bryndal, M. (2015). Fonologiczna interpretacja procesów doskonalenia wymowy dziecięcej na tle współczesnych teorii fonologicznych. Komlogo.
Chomsky, N. (1995). O strukturach poznawczych i ich rozwoju – odpowiedź na wykład Piageta.W: Noama Chomsky’ego próba rewolucji naukowej. Antologia tekstów. Wybór K. Rosner. Język i jego nabywanie. Debata między Jeanem Piagetem i Noamem Chomskym (t. 1, s. 46–71). Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
Chomsky, N. (1996). Lingwistyka i dziedziny pokrewne: osobisty punkt widzenia. W: Noama Chomsky’ego próba rewolucji naukowej. Antologia tekstów. Wybór K. Rosner. Generatywny program badań nad umysłem ludzkim (t. 2, s. 3–35). Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
Demel, G. (1996). Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Demelowa, G. (1987). Elementy logopedii. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Dołęga, Z. (2003). Promowanie rozwoju mowy w okresie dzieciństwa – prawidłowości rozwoju, diagnozowanie i profilaktyka. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Emiluta-Rozya, D. (1994). Wspomaganie rozwoju mowy dzieci w wieku przedszkolnym. Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Humboldt, W., von (1988). On language: The diversity of human language structure and its influence on the mental development of mankind. Cambridge University Press.
Ilg, F. L. (1958). Child behavior: [a realistic guide to child behavior in the vital formative years from birth to ten]. Dell Publishing Company.
Ingram, D. (1979). Phonological patterns in the speech of young children. W: P. Fletcher, M. Garman (eds.), Language acquisition (s. 133–148). Cambridge University Press.
Kaczmarek, L. (1982). Nasze dziecko uczy się mowy. Wydawnictwo Lubelskie.
Kania, J. T. (1982). Szkice logopedyczne. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Kielar-Turska, M. (2012). Rozwój sprawności językowych i komunikacyjnych. W: E. Czaplewska, S. Milewski (red.), Diagnoza logopedyczna. Podręcznik akademicki (s. 15–63). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Krajna, E. (1998). Lingwistyczne podstawy opracowania logopedycznego testu artykulacyjnego. Investigationes Linguisticae, 4, 5–22.
Łobacz, P. (1996). Polska fonologia dziecięca. Studia fonetyczno-akustyczne. Wydawnictwo Energeia.
Łobacz, P. (2005). Prawidłowy rozwój mowy dziecka. W: T. Gałkowski, E. Szeląg, G. Jastrzębowska (red.), Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki (s. 231–268). Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Milewski, S. (1998). Nagłosowe grupy spółgłoskowe w tekstach mówionych dzieci w wieku przedszkolnym. W: I. Nowakowska-Kempna (red.), Logopedia jako nauka interdyscyplinarna – teoretyczna i stosowana (s. 175–211). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Milewski, S. (1999). Lingwistyczne i dydaktyczne aspekty analizy fonemowej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Milewski, S. (2001). Śródgłosowe grupy spółgłoskowe w tekstach mówionych dzieci w wieku przedszkolnym. W: S. Grabias (red.), Zaburzenia mowy (t. 1, s. 216–252). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Milewski, S. (2005). Grupy spółgłoskowe w języku mówionym dzieci przedszkolnych. Logopedia, 43, 11–36.
Milewski, S. (2007). Wygłosowe grupy spółgłoskowe w tekstach mówionych dzieci w wieku przedszkolnym. W: E. Breza, A. Lica, Z. Lica (red.), Opuscula linguistica Georgio Treder dedicate (s. 332–340). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Mystkowska, H. (1959). Kształcenie wymowy dzieci w przedszkolu. Ćwiczenia ortofoniczne. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Przetacznikowa, M. (1968). Rozwój struktury i funkcji zdań w mowie dziecka. W: S. Szuman (red.), O rozwoju języka i myślenia dziecka (s. 383–629). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Rocławski, B. (1981). System fonostatystyczny współczesnego języka polskiego. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Rocławski, B. (1986a). Poradnik fonetyczny dla nauczycieli. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Rocławski, B. (1986b). Zarys fonologii, fonetyki, fonotaktyki i fonostatystyki współczesnego języka polskiego. Wydawnictwo Uczelniane Uniwersytetu Gdańskiego.
Skorek, E. M. (2003). Reranie. Profilaktyka, diagnoza, korekcja. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Smółka, L. (2004). Kompetencja komunikacyjna dzieci sześcio-siedmioletnich. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Sołtys-Chmielowicz A. (1998). Zaburzenia artykulacji. Teoria i praktyka. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Styczek, I. (1979). Logopedia. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Zarębina, M. (1994). Język polski w rozwoju jednostki. Wydawnictwo Glottispol.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
