Potencjalny wpływ środków zapobiegających SARS CoV-2 (COVID-19) na percepcję i produkcję mowy. Opinia logopedy
DOI:
https://doi.org/10.31261/LOGOPEDIASILESIANA.2020.09.21Słowa kluczowe:
terapia logopedyczna, komunikacja, mowa, zapobieganie zarażeniu COVID-19, percepcja mowy, produkcja mowy, logopedia, percepcjaAbstrakt
Celem w artykule jest zwrócenie uwagi na wybrane problemy wynikające ze stosowania środków zapobiegania zakażeniu SARS CoV-2 (COVID-19), przedstawione z perspektywy logopedy. Mogą one wpływać nie tylko na diagnostykę i terapię logopedyczną, ale także na codzienne czynności wychowawców, terapeutów, psychologów czy rodziców włączonych w proces przekazywania informacji za pomocą mowy lub innych złożonych zachowań komunikacyjnych. W artykule podjęto namysł nad związkami wybranych zjawisk, rozpoznawanych w kontekście multimodalnego spojrzenia na percepcję, rozumienie i produkcję mowy, zgodnie ze zmianą paradygmatu ukierunkowaną na prowadzenie terapii logopedycznej w różnych środowiskach (np. wychowawczym, klinicznym czy poradniczym). Uwzględniono wyniki badań naukowych z zakresu foniatrii, audiologii, neurologii, stomatologii i ortodoncji, a także innych dyscyplin związanych z problematyką percepcji mowy oraz komunikowania werbalnego i niewerbalnego.
Bibliografia
Alsius, A., MacDonald, E., Munhall, K. (2014). Multimodal speech perception. W: K.N. Ochsner, S.M. Kosslyn (eds.), The Oxford handbook of cognitive neuroscience, vol. 1, Core topics (s. 524–553). Oxford University Press.
Alsved, M., et al. (2020). Exhaled respiratory particles during singing and talking. Aerosol Science and Technology, 54(11), 1245–1248. http://doi.org/10.1080/02786826.2020.1812502.
Altmann, G., Shillcock, R. (eds.) (1994). Cognitive models of speech processing. London: Psychology Press. https://doi.org/10.4324/9780203775745.
Asadi, S., et al. (2019). Aerosol emission and superemission during human speech increase with voice loudness. Scientific Reports, 9. https://doi.org/10.1038/s41598-019-38808-z.
ASHA (2020). Audiology. https://www.asha.org/Students/Audiologists/ [dátum prístupu: 2.12.2020].
Atcherson, S.R., Finley, E.T., McDowell B.R., Watson, C. (2020). More speech degradations and considerations in the search for transparent face coverings during the COVID-19 pandemic. Audiology Today, November, December. https://www.audiology.org/audiology-today-novemberdecember-2020/more-speech-degradations-and-considerations-search-transparent [dátum prístupu: 2.12.2020].
Atcherson, S.R., Nagaraj, N.K., Kennett, S.E., Levisee, M. (2015). Overview of central auditory processing deficits in older adults. Seminars in Hearing, 36(3), 150–161. https://doi.org/10.1055/s-0035-1555118.
Bottalico, P., Passione, I.I., Graetzer, S., Hunter, E.J. (2017). Evaluation of the starting point of the Lombard Effect. Acta Acustica United with Acustica: the Journal of the European Acoustics Association (EEIG), 103(1), 169–172. https://doi.org/10.3813/AAA.919043.
Brown, V.A., Strand, J.F. (2019). About face: Seeing the talker improves spoken word recognition but increases listening effort. Journal of Cognition, 2(1), 44. https://doi.org/10.5334/joc.89.
Cascella, M., Rajnik, M., Cuomo, A., Dulebohn, S.C., Di Napolli, R. (2020). Features, evaluation, and treatment of coronavirus. StatPearls. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK554776/ [dátum prístupu: 4.10.2020].
Červenková, B. (2019). Rozvoj komunikačních a jazykových schopností: u dětí od narození do tří let věku. Praha: Grada.
Chakraborty, I., Maity, P. (2020). COVID-19 outbreak: Migration, effects on society, global environment and prevention. Science of The Total Environment, 728, 138882, https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2020.138882.
Cruz, M., Swerts, M., Frota, S. (2017). The role of intonation and visual cues in the perception of sentence types: Evidence from European Portuguese varieties. Laboratory Phonology, 8(1), 23. http://doi.org/10.5334/labphon.110.
De Luca, C.D., et al. (2020). Covid-19 in children: A brief overview after three months experience. Paediatric Respiratory Reviews, 35, 9–14. https://doi.org/10.1016/j.prrv.2020.05.006.
Eby, T., Arteaga, A.A., Spankovich, Ch. (2020). Otologic and audiologic considerations for COVID-19. Otolaryngology – Head and Neck Surgery, 163(1), 110–111. https://doi.org/10.1177/0194599820928989.
El-Anwar, M.W., Elzayat, S., Fouad, Y.A. (2020). ENT manifestation in COVID-19 patients. Auris, Nasus, Larynx, 47(4), 559–564. http: https://doi.org/10.1016/j.anl.2020.06.003.
Emodi-Perlman, A., et al. (2020) Temporomandibular disorders and bruxism outbreak as a possible factor of orofacial pain worsening during the COVID-19 pandemic-concomitant research in two countries. Journal of Clinical Medicine, 9(10), 3250. https://doi.org/10.3390/jcm9103250.
Fecher, N., Watt, D. (2013). Effects of forensically-realistic facial concealment on auditory-visual consonant recognition in quiet and noise conditions. AVSP Archive. http://www.isca-speech.org/archive [dátum prístupu: 3.09.2020].
Flecha-García, M. (2010). Eyebrow raises in dialogue and their relation to discourse structure, utterance function and pitch accents in English. Speech Communication, 52, 542–554. http://doi.org/10.1016/j.specom.2009.12.003.
Gaub, F., Boswinkel, L., Legrand, J. (2020). The geopolitical implications of the COVID-19 pandemic. [s.l.]: Policy Department for External Relations Directorate General for External Policies of the Union. http://doi.org/10.2861/526114.
Georgiou, G.P., Kilani, A. (2020). The use of aspirated consonants during speech may increase the transmission of COVID-19. Medical Hypotheses, 144, 109937. http://doi.org/10.1016/j.mehy.2020.109937 .
Goldin, A., Weinstein, B.E., Shiman, N. (2020). How do medical masks degrade speech perception? Hearing Review, 27(5), 8–9. https://www.hearingreview.com/hearing-loss/health-wellness/how-do-medical-masks-degrade-speech-reception [dátum prístupu: 22.11.2020].
Hampshire, A., et al. (2020). Cognitive deficits in people who have recovered from COVID-19 relative to controls: An N = 84,285 online study. medRxiv. http://doi.org/10.1101/2020.10.20.20215863.
Heald, S., Nusbaum, H. (2014). Speech perception as an active cognitive process. Frontiers in Systems Neuroscience, 8(35) https://www.frontiersin.org/article/10.3389/fnsys.2014.00035 [dátum prístupu: 2.12.2020].
Heine, C., Slone, M. (2019). Case studies of adults with central auditory processing disorder: Shifting the spotlight! SAGE Open Medical Case Reports, 7. https://doi.org/10.1177/2050313X18823461.
Inouye, S. (2003). SARS transmission: language and droplet production. Lancet, 362(9378), 170. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(03)13874-3.
Irwin, J., DiBlasi, L. (2017). Audiovisual speech perception: A new approach and implications for clinical populations. Language and Linguistics Compass, 11(3), 77–91. https://doi.org/10.1111/lnc3.12237.
Jefferson, Y. (2010). Mouth breathing: Adverse effects on facial growth, health, academics, and behavior. General Dentistry, 58(1), 18–25; quiz 26–7, 79–80. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20129889/ [dátum prístupu: 12.09.2020].
Kaplan, A.B., et al. (2016). Amblyaudia: Review of pathophysiology, clinical presentation, and treatment of a new diagnosis. Otolaryngology–Head and Neck Surgery, 154(2), 247–255. http://doi.org/10.1177/0194599815615871.
Kkese, E. (2020). McGurk effect and audiovisual speech perception in students with learning disabilities exposed to online teaching during the COVID-19 pandemic. Medical Hypotheses, 144, 110233. https://doi.org/10.1016/j.mehy.2020.110233.
Lewis, J.W., Silberman, M.J., Donai, J.J., Frum, Ch.A., Brefczynski-Lewis, J.A. (2018). Hearing and orally mimicking different acoustic-semantic categories of natural sound engage distinct left hemisphere cortical regions. Brain and Language, 183, 64–78. https://doi.org/10.1016/j.bandl.2018.05.002.
Liu, S., et al. (2019) The language context effect in facial expressions processing and its mandatory characteristic. Scientific Reports, 9, 11045, https://doi.org/10.1038/s41598-019-47075-x.
Majerová, R. (2016). Lingvistika ve speciální pedagogice. Dizertační práce. Univerzita Karlova: Filozofická fakulta, Ústav českého jazyka a teorie komunikace. Vedoucí práce Macurová, Alena.
Mendel, L.L., Gardino, J.A., Atcherson, S.R. (2008). Speech understanding using surgical masks: a problem in health care? Journal of the American Academy of Audiology, 19(9), 686–695. http://doi.org/10.3766/jaaa.19.9.4.
Moncrieff, D., Keith, W., Abramson, M., Swann, A. (2017). Evidence of binaural integration benefits following ARIA training for children and adolescents diagnosed with amblyaudia. International Journal of Audiology, 56(8), 580–588. http://doi.org/10.1080/14992027.2017.1303199.
Moore, D.R., Hunter, L.L. (2013). Auditory processing disorder (APD) in children: A marker of neurodevelopmental syndrome. Hearing, Balance and Communication, 11(3), 160–167. http://doi.org/10.3109/21695717.2013.821756.
Munoz, K., Blaiser, K. (2011). Audiologists and speech-language pathologists: Making critical cross-disciplinary connections for quality care in early hearing detection and intervention. Perspectives on Audiology, 7. http://doi.org/10.1044/poa7.1.34.
Nobrega, M., Opice, R., Machado Lauletta, M., Ayello Nobrega, Ch. (2020). How face masks can affect school performance. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 138, 110328. https://doi.org/10.1016/j.ijporl.2020.110328.
OECD (2020). The territorial impact of COVID-19: Managing the crisis across levels of government. http://www.oecd.org/coronavirus/policy-responses/the-territorial-impact-of-covid-19-managing-the-crisis-across-levels-of-government-d3e314e1/ [dátum prístupu: 1.12.2020].
Patrick, T. (2020). Can nasal breathing help reduce your risk of COVID-19? Dimensions of Dental Hygiene. https://dimensionsofdentalhygiene.com/nasal-breathing-help-reduce-risk-covid/ [dátum prístupu: 30.10. 2020].
Perniss, P. (2018). Why we should study multimodal language. Frontiers in Psychology, 9, 1109. https://doir.org/10.3389/fpsyg.2018.01109.
Ribeiro, V.V., et al. (2020). Effect of wearing a face mask on vocal self-perception during a pandemic. Journal of Voice: Official Journal of the Voice Foundation, S0892-1997(20)30356-8. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2020.09.006.
Rokaya, D., Koontongkaew, S. (2020). Can coronavirus disease-19 lead to temporomandibular joint disease? Macedonian Journal of Medical Sciences, 8(T1), 142–143. https://www.id-press.eu/mjms/article/view/5003 [dátum prístupu: 2.12.2020].
Senicola, C.A., Smith, J.B. Wilson, K. (2020). COVID-19 has changed patient-clinician communication: What can rehabilitation professionals do to enhance it? HSS Journal , 16, 141–145. https://doi.org/10.1007/s11420-020-09802-3.
Skarnitzl, R., Šturm, P., Volín, J. (2016). Zvuková báze řečové komunikace: Fonetický a fonologický popis řeči. Praha: Karolinum.
Vitásková, K. (2005). Fyziologie produkce a percepce orální komunikace s důrazem na orální praxii (s. 13–32). V: A. Peutelschmiedová, K. Vitásková (ed.), Logopedie. Olomouc: Univerzita Palackého.
Vitásková, K., Krajči, A., Kytnarová, L. (2018). The analysis of the occurence of voice disorders in relation to observing the principles of voice hygiene and the age of university teachers. V: L. Gómez Chova, A. López Martínez, I. Candel Torres (eds.), EDULEARN18 Proceedings. 10th International Conference on Education and New Learning Technologies: Palma (Spain): 2nd–4th of July, 2018 (s. 11125–11132). [s.l.]: IATED Academy.
Vitásková, K., Kytnarová, L. (2017). The evaluation of pragmatic level of language in children with autism spectrum disorder. Olomouc: Univerzita Palackého v Olomouci.
Vitásková K., Málková M., Hlavinková, M. (2016). Ověřování výzkumných možností diagnostiky orální stereognozie v oblasti symptomatických poruch řeči u dětí – význam pro interdisciplinární praxi. W: PhD existence. Česko-slovenská psychologická konference (nejen) pro doktorandy a o doktorandech. Sborník odborných příspěvků (s. 124–131). Olomouc, Univerzita Palackého v Olomouci.
Vitásková, K., Šebková, L., Keprdová, T. (2016). Problematika hlasových a řečových obtíží a jejich prevence u tlumočníků z pohledu logopeda – preliminární studie. Logopedia Silesiana, 4, 46–57.
Vivas, E.X. (2020). Coronavirus Disease-19 and otology/neurotology. Otolaryngologic Clinics of North America, 53(6), 1153–1157. https://doi.org/10.1016/j.otc.2020.08.003.
Wadnerkar, M.B, Whiteside, S.P., Cowell, P.E. (2008). Dichotic listening asymmetry: sex differences and menstrual cycle effects. Laterality, 13(4), 297–309. http://doi.org/10.1080/13576500701821106.
Watt, D. (2020). The science of how you sound when you talk through a face mask. The Conversation. https://theconversation.com/the-science-of-how-you-sound-when-you-talk-through-aface-mask-139817 [dátum prístupu: 2.11.2020].
Whitton, J.P., Polley, D.B. (2011). Evaluating the perceptual and pathophysiological consequences of auditory deprivation in early postnatal life: a comparison of basic and clinical studies. Journal of the Association for Research in Otolaryngology, 12(5), 535–47. https://doi.org/10.1007/s10162-011-0271-6.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
