A Violet, an Old Oak, and the Shoah. Nelly Sachs’s “Ihr Zuschauenden” and Symbolic Language
DOI:
https://doi.org/10.31261/NoZ.2019.05.06Keywords:
German poetry, Nelly Sachs, Holocaust, bystanders, poetic languageAbstract
This text is devoted to Nelly Sachs’s “Ihr Zuschauenden,” published in a volume entitled In den Wohnungen des Todes (1947). Beginning with a comparative reading of English and Polish translations (including those by Zbigniew Herbert and Ryszard Krynicki), this article distances itself from the frequently used category of a witness, understood as a passive observer of the Holocaust, and proposes to focus on the complex figure of the spectator of the Shoah. Furthermore, the symbolic language (Fromm) of Sachs’s poem is analysed as well, as the article describes its connections with Judaism and German culture. The figures of a turtle, a well, and – more importantly – a violet and an oak seem to allude not only to romanticism, but also to Shakespearean tropes. Significantly, an oak might also symbolise the German genesis. Such links paradoxically merge the sense of childhood nostalgia (“a lullaby”) and German natural landscape (“a violet,” “an oak”) with irretrievable loss caused by the Shoah. The last part of the article is dedicated to the reception of Sachs’s works, which, unnoticed at first, turned out to be the paragon of the Holocaust literature in the 1960, and then were appropriated and reduced to a school canon by the German culture she problematised so well in her works.
References
Berendsohn W.A.: Nelly Sachs: Einführung in das Werk der Dichterin jüdischen Schicksals. Darmstadt 1974.
Bezzel-Dischner G.: Poetik des modernen Gedichts. Zur Lyrik von Nelly Sachs. Bad Homburg 1970.
Błoński J.: Biedni Polacy patrzą na getto. „Tygodnik Powszechny” 1987, nr 2, s. 1 i 4.
Böll H.: Bilard o wpół do dziesiątej. Przeł. T. Jętkiewicz. Warszawa 1961.
Bower K.M.: Claiming the Victim: Tokenism, Mourning, and the Future of German Holocaust Poetry. In: German Studies in the Post-Holocaust Age: The Politics of Memory, Identity, and Ethnicity. Eds. A. Del Caro, J. Ward. Boulder 2000, s. 131–139.
Bower K.M.: Ethics and Remembrance in the Poetry of Nelly Sachs and Rose Ausländer. Rochester 2000.
Chwalewik W.: Z literatury angielskiej. Studia i wrażenia. Warszawa 1969.
Cirlot J.-E.: Słownik symboli. Przeł. I. Kania. Kraków 2000.
Czajkowski M., ks.: Grzech antysemityzmu. „Więź” 1998, nr specjalny: Pod wspólnym niebem. Tematy polsko-żydowskie, s. 138–148.
Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski. Red. B. Engelking, J. Grabowski. T. 1–2. Warszawa 2018.
Diner D.: Negative Symbiose: Deutsche und Juden nach Auschwitz. „Babylon” 1986, 1, s. 9–20.
Dinesen R.: Nelly Sachs. Eine Biographie. Frankfurt 1992.
Dischner G.: Die Lyrik von Nelly Sachs und ihr Bezug zur Bibel, zur Kabbala und zum Chassidismus. „Text+Kritik. Zeitschrift für Literatur“ 1969, Bd. 23: Nelly Sachs, s. 25–40.
Dunton-Downer L., Riding A.: Szekspir. Przeł. D. Koper, R. Morusiewicz. Warszawa 2005.
Enzensberger H.M.: Droga Li… Rozmawiał J.S. Buras. „Literatura na Świecie” 1994, nr 6, s. 162–167.
Esser F., Hartung U.: Nazis, Pollution, and no Sex. Political Scandals as a Reflection of Political Culture in Germany. “American Behavioral Scientist” 2004, no 47 (8), s. 1040–1071.
Fioretos A.: Flucht und Verwandlung. Nelly Sachs, Schriftstellerin, Berlin/Stockholm. Berlin 2010.
Forecki P.: Od Shoah do strachu. Spory o polsko-żydowską przeszłość i pamięć w debatach publicznych. Poznań 2010.
Frei N.: Vergangenheitspolitik. Die Anfänge der Bundesrepublik und die NS-Vergangenheit. München 2012.
Fritsch-Vivié G.: Nelly Sachs. Monographie. 3. Aufl. Reinbek 2001.
Fromm E.: Zapomniany język. Wstęp do rozumienia snów, baśni i mitów. Przeł. J. Marzęcki. Wstęp K.T. Toeplitz. Warszawa 1972.
Garloff K.: Words from Abroad. Trauma and Displacement in Postwar German Jewish Writers. Detroit 2005.
Głowiński M.: Esej Błońskiego po latach. „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2006, nr 2, s. 12–20.
Goethe J.W.: Fiołek. Przeł. S. Zarębski. W: J.W. Goethe: Wybór poezji. Oprac. Z. Ciechanowska. Wrocław 1955, s. 80–82.
Grass G.: Blaszany bębenek. Przeł. S. Błaut. Warszawa 1983.
Grothe W.: Astralmotive im Universum der Nelly Sachs. „Text+Kritik. Zeitschrift für Literatur“ 1969, Bd. 23: Nelly Sachs, s. 13–24.
Gustaw Zieliński. Życie i dzieło. Red. M. Krajewski. Rypin 1988.
Johnson U.: Domniemania w sprawie Jakuba. Przeł. S. Lisiecka. Warszawa 2008.
Kaniuk J.: Adam, syn psa. Przeł. L. Kwiatkowski. „Literatura na Świecie” 2004, nr 11–12, s. 287–311.
Kopaliński W.: Słownik symboli. Warszawa 2001.
Koprowska K.: Postronni? Zagłada w relacjach chłopskich świadków. Kraków 2018.
Krawiecka J.: Niezwykłe życie niemieckiej noblistki Nelly Sachs (1891–1970). „Historic@” 2008, nr 3, s. 30–42.
Krupa B.: Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Holokaustu (1987–2003). Kraków 2013.
Krupa B.: Powrót. Studium przypadku. „Studia Litteraria et Historica” 2018, nr 7. Dostępne w Internecie: https://ispan.waw.pl/journals/index.php/slh/article/view/
slh.1731 [data dostępu: 20.10.2019].
Księga Hioba. Przeł. I. Cylkow. Kraków–Budapeszt 2008.
Lagercrantz O.: Versus über die Lyrik der Nelly Sachs. Berlin 1967.
Lichański S.: Poetka sumienia. „Literatura na Świecie” 1976, nr 7, s. 339–343.
Markiel T., Skibińska A.: „Jakie to ma znaczenie, czy zrobili to z chciwości?”. Zagłada domu Trynczerów. Warszawa 2011.
Norwid C.: Jak gdy kto ciśnie w oczy człowiekowi. W: C. Norwid: Pisma wszystkie. Zebrał, tekst ustalił, wstępem i uwagami krytycznymi opatrzył J.W. Gomulicki. T. 2: Wiersze. Cz. 2. Warszawa 1971, s. 82–83.
Norwid C.: Vade-mecum. Oprac. J. Fert. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1990.
Ostrowski M.: O liryce Nelly Sachs. „Filologia Germańska” [Piotrków Trybunalski] 2001, z. 2, s. 171–178.
Pedersen D.: Die Poetik der Tränen. Nelly Sachs Frühwerk bis zu „In den Wohnungen des Todes”. Maszynopis. [B.m.] 2016.
Piszczatowski P.: Znacze//nie wiersza. Apofazy Paula Celana. Warszawa 2014.
Platon: Państwo. Przeł. W. Witwicki. Warszawa 1958.
Rauschning H.: Rozmowy z Hitlerem. Przeł. J. Hensel, R. Turczyn. Warszawa 1994.
Rose R.S.: Krytyczny słownik mitów i symboli nazizmu. Przeł. Z. Jakubowska, A. Rurarz. Warszawa 2006.
Rosenfeld A.H.: Podwójna śmierć. Rozważania o literaturze Holocaustu. Przeł. B. Krawcowicz. Warszawa 2003.
Rospert Ch.: Poetik einer Sprache der Toten. Studien zum Schreiben von Nelly Sachs. Bielefeld 2004.
Roszak J.: Punkty, południki – poezja Nelly Sachs. „Topos” 2005, nr 3, s. 95–105.
Sacha M.: Dąb Goethego czyli o ochronie pomników przyrody w III Rzeszy. W: Poszukiwanie sensów. Lekcja z czytania kultury. Red. P. Kowalski, Z. Libera. Kraków 2006, s. 197–222.
Sachs N.: Koniec. Przeł. R. Krynicki. W: N. Sachs: Rozżarzone zagadki. Wiersze wybrane. Wybór i przeł. R. Krynicki. Kraków 2006, s. 99.
Sachs N.: Legenden und Erzählungen [„Legendy i opowiadania”]. Berlin 1921.
Sachs N.: Męka, czasomierz obcej gwiazdy. Przeł. R. Krynicki. W: N. Sachs: Rozżarzone zagadki. Wiersze wybrane. Wybór i przeł. R. Krynicki. Kraków 2006, s. 19.
Sachs N.: O the Chimneys. Selected Poems, Including the Verse Play, ELI. New York 1967.
Sachs N.: Werke. Kommentierte Ausgabe in vier Bänden. Bd. 1: Gedichte 1940–1950. Hrsg. M. Weichelt. Berlin 2010.
Sachs N.: Widzowie. Przeł. Z. Herbert. „Poezja” 1967, nr 2, s. 49 (przedruk: „Zeszyty Literackie” 2001, nr 74, s. 40).
Sachs N.: Wy, widzowie. Przeł. R. Krynicki. W: N. Sachs: Rozżarzone zagadki. Wiersze wybrane. Wybór i przeł. R. Krynicki. Kraków 2006, s. 13.
Shakespeare W.: Feniks i Turkawka. Przeł. M. Słomczyński. W: W. Shakespeare: Wiersze i poematy. Przeł. M. Słomczyński. Kraków 1977, s. 191–195.
Słomczyński M.: Od tłumacza. W: W. Shakespeare: Wiersze i poematy. Przeł. M. Słomczyński. Kraków 1977, s. 255–259.
Stenzel J.: Zeichensetzung. Stiluntersuchungen an deutscher Prosadichtung. Göttingen 1966.
Stogowska A.M.: Wpisany w epokę: Gustaw Zieliński (1809–1881). Płock 1996.
Strzetelski J.: Posłowie. W: W. Shakespeare: Wiersze i poematy. Przeł. M. Słomczyński. Kraków 1977, s. 261–264.
Szafarz J.: Nelly Sachs. Poetka żydowskiego losu. W: Niemieckojęzyczni laureaci literackiej Nagrody Nobla. Red. K. Ruchniewicz, M. Zybura. Wrocław 2006, s. 159-171.
Szekspir W.: Hamlet. Przeł. J. Paszkowski. W: W. Szekspir: Dzieła dramatyczne. Oprac. S. Helsztyński, R. Jabłkowska. T. 6: Tragedie. Warszawa 1958, s. 5–161.
„Szkoła ukraińska” w romantyzmie polskim. Szkice polsko-ukraińskie. Red. M. Nesteruk, S. Makowski, U. Makowska. Warszawa 2013.
„Text+Kritik. Zeitschrift für Literatur“ 2017, Bd. 23: Nelly Sachs.
Vedder U.: „Verhoffen“: Gedankenstriche in der Lyrik von Ingeborg Bachmann, Nelly Sachs und Paul Celan. In: Die Poesie der Zeichensetzung. Studien zur Stilistik der Interpunktion. Hrsg. A. Nebrig, C. Spoerhase. Berno 2012, s. 345–361.
Zarawska A.: Wyrazić niewyrażalne. Holocaust w poezji Nelly Sachs. „Studia Niemcoznawcze” 2007, T. 34, s. 339–351.
Zarębianka Z.: Nelly Sachs: Cierpieć w czasie zabitym przez wieczność. „Topos” 2006, nr 5, s. 131–135.
Zieliński G.: Dwa sonety (na śmierć brata). W: Poezye Gustawa Zielińskiego. Wydanie zupełne poprzedzone życiorysem na podstawie listów poety skreślonym i oceną jego działalności przez dr. Piotra Chmielowskiego. Toruń 1901, s. 251.
Zieliński G.: Miłość. W: Poezye Gustawa Zielińskiego. Wydanie zupełne poprzedzone życiorysem na podstawie listów poety skreślonym i oceną jego działalności przez dr. Piotra Chmielowskiego. Toruń 1901, s. 262.
Zieliński G.: Pożegnanie. W: Poezye Gustawa Zielińskiego. Wydanie zupełne poprzedzone życiorysem na podstawie listów poety skreślonym i oceną jego działalności przez dr. Piotra Chmielowskiego. Toruń 1901, s. 231.
Zieliński G.: Tulipan i fiołek. W: Poezye Gustawa Zielińskiego. Wydanie zupełne poprzedzone życiorysem na podstawie listów poety skreślonym i oceną jego działalności przez dr. Piotra Chmielowskiego. Toruń 1901, s. 235–236.
Żukowski T.: Wytwarzanie „winy obojętności” oraz kategorii „obojętnego świadka” na przykładzie artykułu Jana Błońskiego „Biedni Polacy patrzą na getto”. „Studia Litteraria et Historica” 2013, nr 2. Dostępne w Internecie: https://ispan.waw.pl/journals/index.php/slh/article/view/slh.2013.018 [data dostępu: 20.10.2019].
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.
1. License
The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.
2. Author’s Warranties
The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.
If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".
ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).
3. User Rights
Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.
4. Co-Authorship
If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.
I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.
