Gender-Translation-Gap: Die Kategorie Geschlecht als Faktor beim Transfer (post-)jugoslawischer Literatur ins Deutsche

Autoři

DOI:

https://doi.org/10.31261/PLS.2022.12.01.08

Klíčová slova:

translation, gender, Bosnian, Serbian, Croatian literature 1992—2012

Abstrakt

The unequal import of (literary) translations of male and female authors from Bosnia, Croatia and Serbia in German will be critically examined in this article regarding the following three aspects: 1. The gender differences in the quantity of translations; 2. The selection strategies for the translation of female authors, especially in the period from 1992 to 2012 (which mostly covers the period of the Yugoslav wars); 3. The role of female actors in the translatory field. The answers to these questions will show whether in this period one could speak of the “gender translation gap”.

Biografie autora

Elena Messner, Universitaet Klagenfurt

ELENA MESSNER | 1983 in Klagenfurt/Celovec geboren, Studium der Komparatistik und Cultural Studies/Kulturwissenschaften in Wien und Aix-en-Provence. Sie forschte und arbeitete im Zuge ihres Doktoratsstudiums mehrere Jahre in Beograd, sowie in Sarajevo und Zagreb und war als Herausgeberin, Übersetzerin, Kulturwissenschaftlerin und Redakteurin tätig. Von 2013—2018 unterrichtete sie an der Germanistik in Aix-en-Provence und Marseille. Sie lehrt regelmäßig an der Universität Klagenfurt (Slawistik) war von 2020—2021 Post-Doc-Stipendiatin an der Universität Wien, und ist derzeit Stipendiatin der Österreichischen Akademie der Wissenschaften (ÖAW). Schwerpunkte: (Anti-)Kriegsliteratur, Geschlecht und Krieg, Übersetzungsmarkt, Literarischer Transfer, Transkulturalität, Migrationsliteratur, (post-)jugoslawische Erinnerungskulturen, Literatursoziologie. Ausgewählte Buchpublikationen: Postjugoslawische Antikriegsprosa (Monografie, Turia+Kant 2014), Kriege gehören ins Museum. Aber wie? (Sammelband,
gem. mit Peter Pirker, Edition Atelier 2021). Für weitere Buch- und Zeitschriftenpublikationen, siehe: www.elena-messner.com.

Reference

Bibliografie

Archan D., Lanz E., 2010: Übersetzerpreise und Übersetzungsstipendien — Fluch oder Segen für ÜbersetzerInnen und ihre Arbeit?. In: N. Bachleitner, M. Wolf, Hg.: Streifzüge im translatorischen Feld: zur Soziologie der literarischen Übersetzung im deutschsprachigen Raum. Wien, Lit-Verl., S. 110—126.

Bachleitner N., Wolf M., 2010: Einleitung. Zur soziologischen Erforschung der literarischen Übersetzung im deutschsprachigen Raum. In: N. Bachleitner, M. Wolf, Hg.: Streifzüge im translatorischen Feld: zur Soziologie der literarischen Übersetzung im deutschsprachigen Raum. Wien, Lit-Verl., S. 7—29.

Gordić Petković V., 2003: Motivi i modeli ženskosti: srpska ženska proza devedesetih [Motive und Modelle der Weiblichkeit in der Frauenprosa der 90er]. „Sarajevske Sveske“, Nr. 2, S. 123—132.

Grbić N., 2010: Krieg als Kapital? Übersetzungen aus dem Bosnischen, Kroatischen und Serbischen ins Deutsche. In: N. Bachleitner, M. Wolf, Hg.: Streifzüge im translatorischen Feld: zur Soziologie der literarischen Übersetzung im deutschsprachigen Raum. Wien, Lit-Verl., S. 98—264.

Hawkesworth C., 1998: Reflections of the recent Conflict in Former Yugoslavia in the Works of Women Writers. „The European Journal of Women’s Studies“. Vol. 5, Issues 3—4, S. 311—328.

Higonnet M.R., 1994: Cassandra’s Question. Do Women Write War Novels?. In: M.R. Higonnet, ed.: Borderwork. Feminist Engagements with Comparative Literature. Ithaca and London, Cornell University Press, S. 144—161.

Hofer M., Messner S., 2010: FRAU MACHT BUCH. Ein Blick auf die aktuelle Situation von Übersetzerinnen und Verlegerinnen. In: N. Bachleitner, M. Wolf, Hg.: Streifzüge im translatorischen Feld: zur Soziologie der literarischen Übersetzung im deutschsprachigen Raum. Wien, Lit-Verl., S. 98—264.

Hynes S., 1991: A War Imagined: The First World War and English Culture. New York, Maxwell Macmillan International.

Kobolt K., 2009: Frauen schreiben Geschichte(n): Krieg, Geschlecht und Erinnern im ehemaligen Jugoslawien. Klagenfurt—Celovec, Drava.

Lanschützer C., 2010: Zwischen „kongenial“ und „holprig“: Übersetzungskritik im Feuilleton. In: N. Bachleitner, M. Wolf, Hg.: Streifzüge im translatorischen Feld: zur Soziologie der literarischen Übersetzung im deutschsprachigen Raum. Wien, Lit-Verl., S. 159—175.

Lukić J., 2003: Žensko pisanje i žensko pismo u devedesetim godinama [Weibliches Schreiben und weibliche Schrift in den 90ern]. „Sarajevske Sveske“, Nr. 2, S. 67—82.

Messner E., 2014: Postjugoslawische Antikriegsprosa. Wien, Turia+Kant.

Messner E., 2018: Übersetzungen als Beitrag zu einem transnationalen literarischen Feld? Bosnische, kroatische und serbische Gegenwartsprosa am deutschen Buchmarkt (1991 bis 2012). In: D. Hitzke, M. Finkelstein, Hg.: Slavische Literaturen der Gegenwart als Weltliteratur. Hybride Konstellationen. Innsbruck, Innsbruck University Press, S. 63—92.

Messner E., 2019: Die Zweisprachigkeit Kärntens als Motor für den Literaturtransfer aus dem Serbokroatischen seit den 1990er Jahren. In: A. Leben, A. Koron, Hg.: Literarische Mehrsprachigkeit in Österreich und Slowenien, Tübingen, Narr-Verlag, S. 157—166.

Messner S., Wolf M., 2000: Mittlerinnen zwischen den Kulturen — Mittlerinnen zwischen den Geschlechtern (Band 2). Graz, Institut für Translationswissenschaft.

Moranjak-Bamburać N., 2003: Signature smrti i etičnost ženskog pisma [Signaturen des Todes und die Ethik weiblichen Schreibens]. „Sarajevske Sveske“, Nr. 2, S. 113—122.

Pölzer R., 2007: Kein Land des Übersetzens? Studie zum österreichischen Übersetzungsmarkt 2000—2004. Wien, LIT Verlag.

Richter A., Hg., 2011: Der Engel und der rote Hund: Kurzprosa aus Serbien. Leipzig, Edition Noack & Block.

Sajko I., 2008: Archetyp: Medea. A. Bremer, trans. Frankfurt am Main, Verl. der Autoren.

Sajko I., 2008: Rio Bar: Roman. A. Bremer, trans. Berlin, Matthes & Seitz.

Internetquellen

Alida Bremer. In: Traduki: Übersetzer. [online]: http://german.traduki.eu/index.php?option=com_content&view=article&id=136:bremer-alida-bosnisch-kroatisch-serbisch-deutsch&catid=53:b&Itemid=78 [02.05.2012].

Katharina Wolf-Grießhaber. In: Novinki: ÜbersetzerInnen. [online]: http://german.traduki.eu/index.php?option=com_content&view=article&id=301:wolf-griesshaber-katharina&catid=60:w&Itemid=78 [02.05.2012].

Loy T., [05.11.]2004: Barbara Antkowiak, Geb. 1933. In: Tagesspiegel. [online]: http://www.tagesspiegel.de/wirtschaft/unternehmen/barbara-antkowiak/560338.html [20.03.2012].

Publikationen. [online]: http://www.margit.jugo.ba/referenzen.htm [14.12.2011].

Verein SO-Übersetzen. [online]: http://www.so-uebersetzen.net/main/verein.php [12.11.2011].

Stahování

Publikováno

2022-12-29

Jak citovat

Messner, E. (2022). Gender-Translation-Gap: Die Kategorie Geschlecht als Faktor beim Transfer (post-)jugoslawischer Literatur ins Deutsche. Przekłady Literatur Słowiańskich, 12, 1–24. https://doi.org/10.31261/PLS.2022.12.01.08

Číslo

Vol 12 (2022): Od (prze)milczenia do dialogu. Przekłady literatur słowiańskich w latach 1990—2020

Sekce

ARTYKUŁY

Licence

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).