Stranci u vlastitom jeziku. Modeli prevođenja moderne hrvatske dijalektalne književnosti na hrvatski standardni jezik

Autor(i)

##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:

https://doi.org/10.31261/PLS.2022.12.01.02

Ključne riječi:

moderna hrvatska dijalektalna književnost, književno prevođenje

Sažetak

Since there are many differences between the standard Croatian language and the Croatian dialects (Čakavian, Kajkavian and Štokavian), Croatian literary works written in dialects usually include a glossary or otherwise try to bring their language closer to inodialect readers. This paper first reconstructs the models of translating
modern Croatian dialect literature into the standard Croatian language and then analyses the advantages and disadvantages of each model.

##submission.authorBiography##

##submission.authorWithAffiliation##

MARIO KOLAR | PhD., literary historian and critic, is an assistant professor at the Department of Croatian Language and Literature, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Rijeka (Croatia). He teaches courses in modern and contemporary Croatian literature. To date, he has published three books: Nuspojave čitanja [Side Effects of Reading, 2014], Između tradicije i subverzije. Časopis Kaj i kajkavska postmoderna [Between Tradition and Subversion. Journal Kaj and Kajkavian Postmodernism, 2015], and Izazovi čitanja [Challenges of Reading, 2018]. He has prepared selected works by Fran Galović (Dok večer se zmrači [When darkness falls, 2020]) and by Dubravko Ivančana (Izabrana djela [Selected Works, 2017]) and is (co-)editor of several literary and academic books. Together with Julijana Matanović, he is the editor of the literary journal
Republika [Republic] of the Croatian Writers’ Association. He is the winner of the Julije Benešić Award (2014) for literary criticism.

##submission.citations##

Literary works

Brkan, Božica. Život večni. Knjiga kajkavskih priča. Zagreb: Acumen, 2017.

Budak, Pero. I norija je meštrija. Humoristički roman. Zagreb: Bil commerce, 1994.

Domjanić, Dragutin. Kipci i popevke. Zagreb: Društvo hrvatskih književnika, 1917.

Fišer, Ernest. Machbeth na fajruntu. Sabrane i nove kajkavske pjesme 1978.—2013, edited by Joža Skok. Zagreb: Matica hrvatska, 2013.

Funda, Željko. Ljudeki. Kajkavski roman. Varaždin: self-published, 2004.

Galović, Fran. “Z mojih bregov.” Književna republika, no. 11—12 (1925): 479—502.

Galović, Fran. Pjesme. 2. [edited by Julije Benešić]. Zagreb: Binoza, 1940.

Galović, Fran. Pjesme II, edited by Julije Benešić. Zagreb: Hrvatski izdavalački zavod, 1943.

Galović, Fran. Z mojih bregov, edited by Dragutin Tadijanović. Zagreb: Nakladni zavod Hrvatske, 1948.

Galović, Fran. Poezija i proza, edited by Nada Pavičić-Spalatin. Zagreb: Matica hrvatska, 1963.

Galović, Fran. Lirika, pripovijetke, drame, kritika, edited by Milivoj Solar. Zagreb: Znanje, 1966.

Galović, Fran. “Pjesme i poeme; proza.” In Julije Benešić, Fran Galović, Milan Vrbanić. Izbor iz djela, edited by Šime Vučetić, 111—376. Zagreb: Matica hrvatska, Zora, 1969.

Galović, Fran. “Z mojih bregov…,” edited by Božica Jelušić. Bjelovar: Prosvjeta, 1990.

Galović, Fran. Z mojih bregov. Izbor poezije i proze, edited by Vjekoslav Prvčić. Koprivnica, Mali Princ, 1994.

Galović, Fran. Izabrana djela, edited by Joža Skok. Zagreb: Matica hrvatska, 1997.

Galović, Fran. Izabrane pjesme, edited by Milivoj Solar. Zagreb: Matica hrvatska, 1997.

Galović, Fran. Izbor iz djela, edited by Mladen Kuzmanović. Vinkovci: Riječ, 1999.

Galović, Fran. Zeleni oblak, edited by Mladen Kuzmanović. Zagreb: Mozaik knjiga, 2000.

Galović, Fran. Z mojih bregov, edited by Milivoj Solar. Koprivnica, Matica hrvatska, 2002.

Galović, Fran. “Z mojih bregov…” i druge pjesme, edited by Vjekoslav Prvčić. Koprivnica: Mali Princ, 2002.

Galović, Fran. Pjesme, edited by Milivoj Solar, Božidar Petrač. Koprivnica: Ogranak Matice hrvatske, 2005.

Galović, Fran. Zaboravljeni perivoj, edited by Božica Jelušić. Vinkovci: Riječ, 2007.

Golub, Ivan. Sijač radosti. Zagreb: Matica hrvatska, 2012.

Golub, Ivan. Pohod milosti. Izabrane pjesme, edited by Tonko Maroević. Zagreb, Školska knjiga, 2013.

Gregur, Marko. Kak je zgorel presvetli Trombetassicz. Zagreb: Hena com, 2017.

Kalinski, Ivo and Vladimir Pernić. Cicirici & senjali. Zagreb: Kajkavsko spravišče, 2007.

Kovač, Zvonko. Vrnul se boum. Popievke kajkavske, i najljepše. Čakovec: Zrinski, 2001.

Krleža, Miroslav. Balade Petrice Kerempuha. Ljubljana: Akademska založba, 1936.

Krleža, Miroslav. Balade Petrice Kerempuha. Translated from Štokavian by Milovan Antun Tomić. Split: HKD Napredak, 2006.

Novak, Kristian. Črna mati zemla. Zagreb: Algoritam, 2013.

Novak, Kristian. Ciganin, ali najljepši. Zagreb: Oceanmore, 2016.

Novak, Kristian. Dark Mother Earth. Translated by Ellen Elias-Bursac. Seattle: Amazon Crossing, 2020.

Pavić, Nikola, Mate Balota, Pere Ljubić, and Drago Gervais. Izabrana djela, edited by Marin Franičević. Zagreb: Zora, Matica hrvatska, 1973.

Pažur, Božica and Daniel Načinović. Manutekstura. Zagreb: Kajkavsko spravišče, 2006.

Peričić, Denis. Netopir i črni ljudi. Pervi roman o zamaskjeranom revanžeru. Zagreb: V.B.Z., 2009.

Peričić, Denis. Techno gost. Karnevalije i fantazije. Sabrane kajkavske priče i druge kratke proze (1995.—2016.). Zagreb: Kajkavsko spravišče, 2016.

Rudan, Evelina. Smiljko i ja si mahnemo. Balada na mahove. Zaprešić: Fraktura, 2020.

Stojević, Milorad. Rime amorose. Rijeka: Izdavački centar Rijeka, 1984.

Stojević, Milorad. Novelline o soldatu i sto ruž (zibrane & nove pismi). Rijeka: Riječki nakladni zavod, 2005.

Štambuk, Drago. Kad su mȉši balȁli molfrînu. Pjesme kroz prizmu ča-kaj-što. Zagreb: Naklada Đuretić, Studio moderna, 2017.

Ujević, Tin. Pjesme i pjesničke proze, edited by Šime Vučetić. Zagreb: Zora, Matica hrvatska, 1970.

Anthologies

Bačić, Nikola N., ed. Antologija nove hrvatske kajkavske lirike. Sisak: Naklada knjižare S. Jünker-a, 1937.

Črnja, Zvane and Ive Mihovilović, eds. Korablja začinjavaca u versih hrvatski složena mnozim cvitjem opkićena po zakonu dobrih poet. Rijeka: Sabor čakavskog pjesništva, 1969.

Jelenović, Ive and Hijacint Petris, eds. Antologija nove čakavske lirike. Zagreb: Zagrebačka Privredna štamparija, 1934.

Jelenović, Ive and Hijacint Petris, eds. Antologija nove čakavske lirike. Second, extended edition. Zagreb: Nakladni zavod Hrvatske, 1947.

Jelenović, Ive, ed. Nova čakavska lirika. Zagreb: Matica hrvatska, 1961.

Kuzmanović, Mladen, ed. “Antologija novije kajkavske lirike.” Kaj, no. 3—5 (1975).

Milovan, Antun, ed. Zlatna lira čakavska. Antologija čakavske umjetničke lirike od Marulića do Črnje. Žminj: Čakavski sabor, 1998.

Pavić, Nikola, ed. Antologija novije kajkavske lirike. Zagreb: Lykos, 1958.

Skok, Joža, ed. “Ogenj reči. Antologija hrvatskoga kajkavskog pjesništva.” Kaj, no. 4—6 (1986).

Skok, Joža, ed. “Ogerliči reči. Antologija hrvatske kajkavske drame.” Kaj, no. 1—4 (1990).

Skok, Joža, ed. Rieči sa zviranjka. Antologija moderne kajkavske lirike 20. stoljeća. Zagreb: Tipex, 1999.

Skok, Joža, ed., “Roužnik rieči. Antologija hrvatske kajkavske proze.” Kaj, no. 1—3 (1999).

Stojević, Miloard, ed. Čakavsko pjesništvo XX. stoljeća. [Tusculum antologija]. Second, extended edition. Pula: Istarski ogranak Društva hrvatskih književnika, 2007.

Scholarly sources

Badurina, Lada. “Standardizacijski procesi u 20. Stoljeću.” Anagram, January 3, 2011. http://www.hrvatskiplus.org/article.php?id=1781.

Božanić, Joško. Vernakularna stilistika. Split: Književni krug, Filozofski fakultet, Katedra Čakavskog sabora, 2019.

Brešić, Vinko, 1997 [1998]. “Hrvatska emigrantska književnost (1945.—1990.).” Croatica, no. 45—46 (1997—1998): 247—271.

Damjanović, Stjepan. Slovo iskona. Staroslavenska / starohrvatska čitanka. Second, extended edition. Zagreb: Matica hrvatska, 2004.

Gortan, Veljko and Vladimir Vratović. “Temeljne značajke hrvatskog latinizma.” In Hrvatski latinisti I / Croatici auctores qui latine scripserunt I, edited by Veljko Gortan, Vladimir Vratović, 5—41. Zagreb: Matica hrvatska, Zora, 1969.

Jones, Francis R. “The Translation of Poetry.” In The Oxford Handbook of Translation Studies, edited by Kirsten Malmkjær, Kevin Windle. Oxford: Oxford University Press, 2011. https://www.oxfordhandbooks.com/view/10.1093/oxfordhb/9780199239306.001.0001/oxfordhb-9780199239306-e-013.

Katičić, Radoslav. Hrvatski jezik. Zagreb: Školska knjiga, 2013.

K. [Klaić], Bogoljub. “Rječnik.” In Julije Benešić, Fran Galović, Milan Vrbanić, Izbor iz djela, edited by Šime Vučetić, 493—515. Zagreb: Matica hrvatska, Zora, 1969.

Kuzmanović, Mladen. Rječnik i komentar Balada Petrice Kerempuha Miroslava Krleže. Zagreb: Liber, 1972.

Lončarić, Mijo. “Galovićeva i današnja peteranska kajkavština.” Rasprave. Časopis Instituta za hrvatski jezik i jezikoslovlje, no. 1 (1991): 47—63.

Lončarić, Mijo. “Rječnik kajkavskih pjesama.” In Fran Galović, Pjesme, edited by Milivoj Solar, Božidar Petrač, 402—411. Koprivnica: Ogranak Matice hrvatske, 2005.

Lukežić, Iva. “Napomene o akcentuiranju i tumačenju tekstova.” In Čakavsko pjesništvo XX. stoljeća. [Tusculum antologija], edited by Miloard Stojević, 389—390. Pula: Istarski ogranak Društva hrvatskih književnika, 2007.

Mićanović, Krešimir. Hrvatski s naglaskom. Standard i jezični varijeteti. Zagreb: Disput, 2008.

Skok, Joža. Kajkavski kontekst hrvatske književnosti. Čakovec, Zagreb: “Zrinski,” Zavod za znanost o književnosti Filozofskog fakulteta, 1985.

S. [Skok], Joža. “Napomena.” In Fran Galović. Izabrana djela, edited by Joža Skok, 403. Zagreb: Matica hrvatska, 1997.

Solar, Milivoj. “Galovićevo književno djelo.” In Fran Galović. Prilozi, edited by Milivoj Solar, Božidar Petrač, 5—158. Koprivnica: Ogranak Matice hrvatske, 2010.

Stančić, Nikša. Hrvatska nacija i nacionalizam u 19. i 20. stoljeću. Zagreb: Brabat, 2002.

Stojević, Miloard. Čakavsko pjesništvo XX. stoljeća. Antologija, studija. Rijeka: Izdavački centar Rijeka, 1987.

Škiljan, Dubravko. Govor nacije. Jezik, nacija, Hrvati. Zagreb: Golden marketing, 2002.

Vince, Zlatko. Putovima hrvatskoga književnog jezika. Lingvističko-kulturnopovijesni prikaz filoloških škola i njihovih izvora. Third, extended edition. Zagreb: Nakladni zavod Matice hrvatske, 2002.

Vončina, Josip. Korijeni Krležina Kerempuha. Zagreb: Naprijed, 1991.

Vulić, Sanja. Blago rasutih. Jezik Hrvata u dijaspori. Dio 1. Split: Književni krug, 2021.

##submission.downloads##

Objavljeno

2022-06-21

##submission.howToCite##

Kolar, M. (2022). Stranci u vlastitom jeziku. Modeli prevođenja moderne hrvatske dijalektalne književnosti na hrvatski standardni jezik. Przekłady Literatur Słowiańskich [Prijevodi Slavenskih književnosti], 12, 1–24. https://doi.org/10.31261/PLS.2022.12.01.02

Broj časopisa

Svezak 12 (2022): Od (prze)milczenia do dialogu. Przekłady literatur słowiańskich w latach 1990—2020

Rubrika

VARIA

##submission.license##

Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.

1. Licencja

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.

2. Oświadczenie Autora

Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.

Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.

UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).

3. Prawa użytkownika

Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.

4. Współautorstwo

Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.

Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).