How to Make Late Medieval Court-Office Books Accessible to a Wider Audience? Some Remarks on the Margins of the Edition of the Oldest Bench Book of Koło from 1502–1544 with a Fragment of a Council Book from the Years 1480–1493

(Księga landwójtowsko-ławnicza Koła 1480–1544, ed. Marcin Starzyński, Avalon, Kraków 2023, pp. 774)

Authors

DOI:

https://doi.org/10.31261/SPiP.2024.20.06

Keywords:

editing historical sources, town books, town bench, late medieval Kolo

Abstract

This article discusses the source edition of the oldest surviving town book of the Wielkopolska town of Koło prepared by Marcin Starzyński. It was addressed not only to researchers, but also to a wider circle of history enthusiasts, for whom the publisher prepared a full translation of the Latin source text into Polish. Unfortunately, the publication of M. Starzyński is, in the reviewer’s opinion, unsuccessful, as it contains a number of faults and errors. The most important are the lack of a broader discussion in the introduction about the position of Koło against the background of the urban network of Wielkopolska in the 15th–16th centuries, the omission of a presentation of the court bench, the incorrect identification of some of the pages attached secondarily to the manuscript, and the incorrect attribution of the whole manuscript as a land
and court book from the years 1480–1544, while it documents the activities of the court bench in the years 1502–1544 and of the town council (on an added bifolium) from 1480 to 1493. It also lacks a glossary explaining to a wider audience the more difficult terms occurring later in the translation of the source. In the edition, misreadings of the manuscript are surprisingly numerous, which results in an often incorrect translation. In the indexes, incorrect identification of localities is repeatedly glaring. Based on the errors noted here, more general recommendations have been formulated for publishers of other late medieval court and office books. It is necessary to carefully select the subject matter of the edition (the Koło book contains almost exclusively repetitive entries concerning real estate transactions), to prepare an extensive introduction containing the most important information about the town in which the book was written, and a minimonography of the published source. Finally, it is also necessary to carefully edit the text from its manuscript basis and provide it with extensive Polish-language regests. In the index of persons and places, it is important to use an extensive system of cross-references, to classify persons also according to their place of origin, and finally to prepare the main entry for the place where the book was written in a cross-sectional manner, taking into account not only persons, but also topography and institutions active in the town. It is also advisable to compile factual indexes.

References

Źródła rękopiśmienne

Archiwum Państwowe w Poznaniu: Akta miasta Koło, sygn. 1 [53/4300/0/-/1; https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/1525068 [dostęp: 29.02.2024]], 19 [53/4300/0/-/19], 20 [53/4300/0/-/20]; Księgi sądu ziemskiego w Koninie, Z. 1 [53/6/0/-/1], Z. 3 [53/6/0/-/3].

Źródła drukowane

Acta consularia Casimiriensia. Fragmenta inedita de annis 1378, 1394–1396 ze zbiorów Archiwum Narodowego w Krakowie, wyd. M. Starzyński, Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 2014.

Codex diplomaticus Poloniae, t. 2, wyd. L. Rzyszczewski, A. Muczkowski, Warszawa 1848–1853.

Cuda świętego ojca Szymona z Lipnicy (1482–1520), wyd. M. Starzyński, A. Zajchowska-Bołtromiuk, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2019.

Heydeke J., Census civitatis conscripti. Spis dochodów miasta Krakowa z 1500 roku ze zbiorów Archiwum Państwowego w Krakowie, wyd. M. Starzyński, Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 2009.

Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 3, wyd. I. Zakrzewski, Poznań 1879.

Księga landwójtowsko-ławnicza Koła 1480–1544, oprac. M. Starzyński, Avalon, Kraków 2023.

Księga ławnicza miasta Płocka 1489–1517, wyd. D. Poppe, Towarzystwo Naukowe Płockie, Warszawa 1995.

Księga radziecka krakowska 1392–1412, wyd. M. Starzyński, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, Warszawa–Kraków 2023.

Księga sądowa miasta Kamionki w ziemi lubelskiej 1481–1559, wyd. A. Sochacka, G. Jawor, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2009.

Księgi ławnicze krakowskie z lat 1408–1417. Księgi wójtowskie krakowskie. Fragmenty z lat 1411–1412, wyd. M. Starzyński przy współpracy P. Wiencierz, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, Archiwum Narodowe w Krakowie, Warszawa–Kraków 2020.

Księgi sądowe miasta Wąwolnicy z lat 1476–1500, wyd. G. Jawor, A. Sochacka, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1998.

Księgi wójtowsko-ławnicze miasta Lublina z XV wieku, wyd. G. Jawor, M. Kołacz-Chmiel, A. Sochacka, Archiwum Państwowe w Lublinie, Lublin 2012.

Mobilia. Inwentarze mienia ruchomego mieszczan krakowskich do schyłku XV wieku / Mobilia. Inventare des beweglichen Vermögens der Krakauer Bürger bis zum Ausgang des 15. Jahrhunderts, wyd. M. Starzyński, Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 2017.

Najdawniejsze zapiski z księgi miejskiej Pleszewa (1428–1444), wyd. T. Jurek, Centrum „Instytut Wielkopolski”, Poznań 2011.

Najstarsza pleszewska księga radziecka. Zapiski z lat 1485–1519, wyd. A. Kozak, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Centrum „Instytut Wielkopolski”, Poznań 2014.

Podwody miast małopolskich do końca XV wieku, wyd. M. Schmidt, M. Starzyński, Polskie Towarzystwo Historyczne, Towarzystwo Naukowe „Societas Vistulana”, Kraków 2020.

Regestra mercatoria. Rachunki kupców krakowskich z lat 1401–1510, wyd. A. Bartoszewicz, M. Starzyński, Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 2018.

The Correspondence of John of Capistrano, t. 1: Letters Related to the History of Poland and Silesia (1451–1456), wyd. P. Kras i in., Tadeusz Manteuffel Institute of History. Polish Academy of Science, Wydawnictwo KUL, Warszawa–Lublin 2018.

Volumina constitutionum, t. 1: 1493–1549, vol. 1: 1493–1526, wyd. S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1996.

Opracowania

Chojnacka K., Wstęp do inwentarza akt miast wielkopolskich z terenu województwa poznańskiego, w: Akta miast województwa poznańskiego z lat 1252–1935, t. 1, Poznań [b.r.w.], s. I–XXVI (maszynopis w Archiwum Państwowym w Poznaniu).

Dworzaczek W., Genealogia, Warszawa 1959.

Gąsiorowski A., Starostowie wielkopolskich miast królewskich w dobie jagiellońskiej, Warszawa–Poznań 1981.

Gorczyca K., Witkowski K., Dzieje ratusza w Kole, red. K. Witkowski, Stowarzyszenie Przyjaciół Miasta Koła n. Wartą, Koło 2015.

Gorczyca K., Witkowski K., Najdawniejsze dzieje Koła (do lat 20. XVI stulecia), Muzeum Technik Ceramicznych w Kole, Koło 2007 (wyd. 2, rozszerzone – Muzeum Technik Ceramicznych w Kole, Koło 2012).

Górska-Gołaska K., Czarnków – dobra, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. 1, z. 2, Wrocław 1982, s. 289–295.

Górska-Gołaska K., Szczodrochowo, w: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. 4, z. 4, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2005, s. 819–822.

Handwörterbuch zur deutschen Rechtsgeschichte, Berlin 1964–, https://www.hrgdigital.de [dostęp: 29.02.2024].

Kozak A., Księga sądowa gnieźnieńskich wikariuszy generalnych Sędka z Czechla i Jana z Brzóstkowa (1449–1453, 1455). Studium źródłoznawcze i edycja krytyczna, Polskie Towarzystwo Historyczne, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2023.

Księgi miejskie z obszaru Królestwa Polskiego (do roku 1600). Katalog, red. Z. Noga, B. Drzewiecki, Polskie Towarzystwo Historyczne, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Warszawa–Kraków 2024.

Kulecki M., Księgi miejskie Koło, w: AGAD w Warszawie. Informator o zasobie archiwalnym, red. D. Lewandowska, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2008, s. 218.

Mazurkiewicz J., O zmianach treści terminu landwójt, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1962, 14, 2, s. 171–174.

Münch H., Geneza rozplanowania miast wielkopolskich XIII i XIV wieku, Kraków 1946.

Olszacki T., Różański A., Residential Tower of the Koło Castle in the Light of the Latest Archaeological Research, „Archaeologia Historica Polona” 2021, 21, s. 91–112.

Piaskowska B. et al., The Ruins of the Castle in Koło in the Light of the Latest Architectural and Archaeological Research, and Their Conservation Issues, „Architectus” 2022, 4 (72), s. 47–58.

Rutkowska G., Jagiellonowie w Kole, w: Królewskie miasto Koło. Studia w 650. rocznicę lokacji miasta, red. I. Skierska, Urząd Miejski w Kole, Muzeum Technik Ceramicznych w Kole, Koło 2012, s. 69–104.

Samsonowicz H., Liczba i wielkość miast późnego średniowiecza Polski, „Kwartalnik Historyczny” 1979, 86, 4, s. 917–931.

Skierska I., Słowo wstępne, w: Królewskie miasto Koło. Studia w 650. rocznicę lokacji miasta, red. I. Skierska, Urząd Miejski w Kole, Muzeum Technik Ceramicznych w Kole, Koło 2012, s. 7–18.

Słoń M., Miasta prywatne w sieci miejskiej Wielkopolski XV–XVI wieku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2016, 77, s. 93–123.

Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu. Edycja elektroniczna, red. T. Jurek, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, 2010–2022, http://www.slownik.ihpan.edu.pl [dostęp: 29.02.2024].

Teki Dworzaczka. Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wielkopolskiej XV–XX w., oprac. A. Bieniaszewski, R. Prinke, red. J. Wisłocki, Biblioteka Kórnicka PAN, Kórnik–Poznań 1995–2004, http://teki.bkpan.poznan.pl [dostęp: 29.02.2024].

Urzędnicy kujawscy i dobrzyńscy XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Mikulski, W. Stanek, przy współpracy Z. Górskiego i R. Kabacińskiego, red. A. Gąsiorowski, Biblioteka Kórnicka, Kórnik 1990.

Urzędnicy wielkopolscy XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. A. Bieniaszewski, Kórnik 1987.

Warschauer A., Die städtischen Archive in der Provinz Posen, Leipzig 1901.

Wieczorek S., Sine cura et studio. Nad nowym wydaniem Cudów św. Szymona z Lipnicy, „Przegląd Historyczny” 2021, 112, 3, s. 751–764.

Witkowski K., Dzieje kościoła i szpitala św. Ducha w Kole, Muzeum Technik Ceramicznych w Kole, Koło 2013.

Witkowski K., O dokumencie lokacyjnym Koła, w: Królewskie miasto Koło. Studia w 650. rocznicę lokacji miasta, red. I. Skierska, Urząd Miejski w Kole, Muzeum Technik Ceramicznych w Kole, Koło 2012, s. 19–30.

Witkowski K., Władysław Odonic – książę wielkopolski (ok. 1190–1239), Towarzystwo Naukowe „Societas Vistulana”, Kraków 2012.

Władze miasta Poznania, t. 1: 1253–1793, oprac. J. Wiesiołowski, Z. Wojciechowska, Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2003.

Wolff A., Projekt instrukcji wydawniczej dla pisanych źródeł historycznych do połowy XVI wieku, „Studia Źródłoznawcze” 1957, 1, s. 155–181.

Published

2024-12-30

How to Cite

Kozak, A. (2024). How to Make Late Medieval Court-Office Books Accessible to a Wider Audience? Some Remarks on the Margins of the Edition of the Oldest Bench Book of Koło from 1502–1544 with a Fragment of a Council Book from the Years 1480–1493: (Księga landwójtowsko-ławnicza Koła 1480–1544, ed. Marcin Starzyński, Avalon, Kraków 2023, pp. 774). Średniowiecze Polskie I Powszechne, 16, 417–442. https://doi.org/10.31261/SPiP.2024.20.06

Issue

Section

Recenzje i artykuły recenzyjne