On cognitive and ethical blindness, and on natural secular humanities on the basis of Adolf Dygasiński’s short story “Świat i ślepa dziewczyna” [The world and a blind girl]

Authors

DOI:

https://doi.org/10.31261/TPDJP.2022.31.04

Keywords:

nature, cognition, ethics, education, ecological humanities, natural humanities

Abstract

Kordian Bakuła’s article deals with chosen problems of ecological humanities. Adolf Dygasiński’s short story has been regarded as a precursor of contemporary trends in the humanities due to the way in which it addresses issues which are alive and topical nowadays: natural cultivation of truth, sensual and direct cognition, coexistence and compassion with nature. According to Bakuła, they constitute the project of the natural secular humanities.

Author Biography

Kordian Bakuła, University of Wroclaw

Kordian Bakuła – associate professor at the University of Wrocław; he published two books, one of which: Mówione ≈ pisane: komunikacja, język, tekst [Spoken ≈ written: communication, language, text] (2008), which has been preceded by several articles on this subject, including “Czy istnieje język mówiony i język pisany?” [Is there a spoken language and a written language?] (2001); “Nauczanie i studiowanie jako pokonywanie przeszkód epistemologicznych. Na przykładzie pojęć język mówiony i język pisany” [Teaching and studying as a method of overcoming epistemological obstacles. On the example of the concepts of spoken language and written language] (2006). He has repeatedly pointed out the need to distinguish, in didactics, linguistic and critical awareness: “Między fikcją a fiksacją… O świadomości językoznawczej uczniów i nauczycieli” [Between fiction and fixation… On the linguistic awareness of students and teachers] (2011); “O świadomości językowej, krytycznej świadomości językowej i nauczaniu języka” [On language awareness, critical language awareness and language teaching] (2012), and in the 2016, Vol. 14, issue of the journal Kształcenie Językowe [Language Education], he introduced the concept of false language and linguistic awareness. He has studied the occurrence of false awareness in textbooks and in the heads of high school students and university students: “ ‘Monitor’ czyli telewizor, w którym każdy nauczyciel swe nauczanie snadnie oględać może [“The screen” or television set in which every teacher can watch their teaching] (2005); “Jak studenci filologii polskiej rozumieją tytuły utworów literatury dawnej?” [How students of Polish philology understand the titles of works of old literature?] (2007). Editor-in-chief of the journal Kształcenie Językowe [Language Education].

References

Barcz A., 2016, Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe, Katowice.

Dittes F., 1883, Ogólne zasady pedagogiki dotyczące wykształcenia umysłu, uczuć, moralności i religijności, z niemieckiego opracował A. Dygasiński, Wydawnictwo Przeglądu Tygodniowego, Warszawa, http://pbc.up.krakow.pl/dlibra/docmetadata?id=6595&from=pubindex&dirids=82&lp=20 [dostęp: 23.06.2022].

Domańska E., 2013, Humanistyka ekologiczna, w: Od pamięci biodziedzicznej do postpamięci, red. T. Szostek, R. Sendyka, R. Nycz, Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo, Warszawa, s. 15–39.

Dygasiński A., 1954, Świat i ślepa dziewczyna. (Obrazek sielski), w: Tenże, Nowele. 2, [Dzieła wybrane. T. 5, kom. red. J.Z. Jakubowski, B. Horodyski, M. Żmigrodzka], Czytelnik, Warszawa 1954, s. 5–53.

Horoch W., 2006, Znaczenie pedagogii naturalnej Rousseau w dziejach wychowania, w: Polskie badania nad myślą pedagogiczną w latach 1900–1939, wstęp S. Sztobryn, oprac. S. Sztobryn, M. Świtka, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, Gdańsk, s. 277–286.

Jezierski F.S., 1791, Niektóre wyrazy porządkiem abecadła zebrane i stosownymi do rzeczy uwagami objaśnione, M. Gröll, Warszawa, https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/26341/edition/23824/content [dostęp: 23.06.2022].

Linde S.B., 1808, Słownik języka polskiego, T. 1, cz. 2: G–L, Drukarnia Pijarów, Warszawa, https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/8178/edition/12852/content [dostęp: 23.06.2022].

Protagoras, 1989, Sztuka erystyki, tłum. J. Gajda, w: J. Gajda, Sofiści, Wiedza Powszechna, Warszawa, s. 215–229.

Rousseau J.J., 1955, Emil, czyli o wychowaniu, T. 2, przeł. z języka francuskiego W. Husarski, do druku przygotował F. Wnorowski, wstępem i komentarzem opatrzył J. Legowicz, Zakład im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław.

Sekstus Empiryk, 1992, [Podstawy wątpienia w wiedzę], w: Poznanie. Antologia tekstów filozoficznych, red. Z. Cackowski, M. Hetmański, Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, Wrocław, s. 42–44.

Skała A., 2013, Adolf Dygasiński – niepoprawny pozytywista. Między tradycją a nowoczesnością, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.

Tatarkiewicz W., 2007a, Historia filozofii, T. 1: Filozofia starożytna i średniowieczna, wyd. 19, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Tatarkiewicz W., 2007b, Historia filozofii, T. 3: Filozofia XIX wieku i współczesna, wyd. 19, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Wolfe C., 2013, Animal studies, dyscyplinarność i post(humanizm), przeł. K. Krasuska, „Teksty Drugie”, 1–2, s. 125–153, pobrano z: http://rcin.org.pl/Content/62025/PDF/WA248_79066_P-I-2524_wolfe-animal_o.pdf [23.06.2022].

Downloads

Published

2022-11-17

How to Cite

Bakuła, K. (2022). On cognitive and ethical blindness, and on natural secular humanities on the basis of Adolf Dygasiński’s short story “Świat i ślepa dziewczyna” [The world and a blind girl]. Z Teorii I Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego, 31, 1–13. https://doi.org/10.31261/TPDJP.2022.31.04

Issue

Vol. 31 (2022): Humanities education during climate crisis

Section

Literary and Cultural Education

License

The Copyright Owners of the submitted texts grant the Reader the right to use the pdf documents under the provisions of the Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY SA). The user can copy and redistribute the material in any medium or format and remix, transform, and build upon the material for any purpose.

1. License

The University of Silesia Press provides immediate open access to journal’s content under the Creative Commons BY-SA 4.0 license (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Authors who publish with this journal retain all copyrights and agree to the terms of the above-mentioned CC BY-SA 4.0 license.

2. Author’s Warranties

The author warrants that the article is original, written by stated author/s, has not been published before, contains no unlawful statements, does not infringe the rights of others, is subject to copyright that is vested exclusively in the author and free of any third party rights, and that any necessary written permissions to quote from other sources have been obtained by the author/s.

If the article contains illustrative material (drawings, photos, graphs, maps), the author declares that the said works are of his authorship, they do not infringe the rights of the third party (including personal rights, i.a. the authorization to reproduce physical likeness) and the author holds exclusive proprietary copyrights. The author publishes the above works as part of the article under the licence "Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International".

ATTENTION! When the legal situation of the illustrative material has not been determined and the necessary consent has not been granted by the proprietary copyrights holders, the submitted material will not be accepted for editorial process. At the same time the author takes full responsibility for providing false data (this also regards covering the costs incurred by the University of Silesia Press and financial claims of the third party).

3. User Rights

Under the CC BY-SA 4.0 license, the users are free to share (copy, distribute and transmit the contribution) and adapt (remix, transform, and build upon the material) the article for any purpose, provided they attribute the contribution in the manner specified by the author or licensor.

4. Co-Authorship

If the article was prepared jointly with other authors, the signatory of this form warrants that he/she has been authorized by all co-authors to sign this agreement on their behalf, and agrees to inform his/her co-authors of the terms of this agreement.

I hereby declare that in the event of withdrawal of the text from the publishing process or submitting it to another publisher without agreement from the editorial office, I agree to cover all costs incurred by the University of Silesia in connection with my application.