Jak żyć na Ziemi? Uczniowie antropocenu czytają „Bajki filozoficzne” Michela Piquemala
DOI:
https://doi.org/10.31261/PiL.2024.06.08Słowa kluczowe:
człowiek, ekologia, środowisko naturalne, klimat, oddziaływanie, zmianaAbstrakt
Artykuł analizuje książkę Bajki filozoficzne. Jak żyć na Ziemi? Michela Piquemala (2015) z perspektywy ekologicznej. Cykl Bajki filozoficzne, zainicjowany w 2003 roku, zdobył szerokie uznanie na świecie i w Polsce. Seria książek Michela Piquemala zawiera bajki i inne teksty kultury pochodzące z różnych kultur i epok historycznych. Trzecia część cyklu koncentruje się na relacji człowiek-przyroda-planeta oraz wskazuje na potrzebę harmonii ludzi z naturą oraz odpowiedzialność ekologiczną współczesnego społeczeństwa. Książka Jak żyć na Ziemi? zwraca uwagę na pilne problemy ekologiczne, takie jak zanieczyszczenie środowiska, globalne ocieplenie, klęski żywiołowe, wymieranie gatunków, nadprodukcja toksycznych śmieci. Pytania i komentarze w modułach W pracowni filozofa pomagają czytelnikom zrozumieć głębsze znaczenia tekstów i pobudzają refleksję nad współczesnymi wyzwaniami ekologicznymi. Michel Piquemal podkreśla, że ekologia jako nauka o Ziemi obejmuje zrozumienie konsekwencji ludzkich działań na środowisko, a bajki w jego zbiorze mają na celu edukację ekologiczną młodzieży oraz inspirację do działań na rzecz ochrony środowiska. Ta część Bajek filozoficznych jest nie tylko literackim wprowadzeniem do problematyki ekologicznej, ale także zachętą do krytycznego myślenia o kryzysie klimatycznym. Książka ukazuje, jak bajki z różnych kultur mogą edukować na temat bioróżnorodności, zrównoważonego rozwoju, odpowiedzialności zbiorowej i ochrony przyrody. W Jak żyć na Ziemi? Michel Piquemal dąży do podniesienia świadomości ekologicznej i promowania postaw proekologicznych, szczególnie wśród uczniów epoki antropocenu.
Bibliografia
Bachórz J., 1994, Bajka, w: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 65–68.
Bajki filozoficzne [Nota okładkowa z wydania w kolekcji „Cała Polska czyta dzieciom”, 2008 r.], Fundacja „Cała Polska czyta dzieciom”, https://calapolskaczytadzieciom.pl/ksiazka/bajki-filozoficzne/ [dostęp: 2.05.2024].
Barcz A., 2016, Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice.
Bińczyk E., 2018, Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Bracia: trochę rodzina, trochę przyjaciele, Zintegrowana Platforma Edukacyjna Ministerstwa Edukacji Narodowej, https://zpe.gov.pl/a/bracia-troche-rodzina-troche-przyjaciele/D18aslOCS [dostęp: 2.05.2024].
Budrewicz Z., 2023, Etyka ekologiczna na lekcjach polskiego, „Polonistyka. Innowacje”, nr 17, s. 17–30, https://doi.org/10.14746/pi.2023.17.3.
Cieślikowski J., 1975, Baśń synkretyczna, w: Tenże, Literatura i podkultura dziecięca, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 38–71.
Czapliński P., Bednarek J.B., Gostyński D., 2017, Literatura i jej natury. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkół średnich, Wydawnictwo Rys, Poznań.
Dołęga J.M., 2006, Ekofilozofia – nauka XXI wieku, „Problemy Ekorozwoju”, nr 1, s. 17–22.
Domańska E., 2013, Humanistyka ekologiczna, „Teksty Drugie”, nr 1–2, s. 13–32.
Dziechcińska H., 1990, Bajka, w: Słownik literatury staropolskiej.(Średniowiecze – renesans – barok), red. T. Michałowska, przy udziale B. Otwinowskiej, E. Sarnowskiej-Temeriusz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 68–70.
Fiedorczuk J., 2015, Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.
Filozofia [dział], Wydawnictwo Muchomor, https://www.muchomor.pl/pl/c/FILOZOFIA/70 [dostęp: 2.05.2024].
Gdanowicz-Bączyk A., 2015, Narodziny i rozwój etyki środowiskowej, „Studia Ecologiae et Bioethicae”, R. 13, nr 4, s. 39–63.
Goliński Z., 1991, Bajka, w: Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 22–27.
Guzy A., Ochwat M., 2022, Czy możliwe jest kształtowanie postaw proklimatycznych na lekcjach języka polskiego? Wyniki badań ankietowych, „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, T. 31, s. 1–22, https://doi.org/10.31261/TPDJP.2022.31.13.
Janczewski J., oprac., 2015, Nasreddin Hodża. Wybrane anegdoty, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.
Jarzyna A., 2020, O czym myślę, kiedy myślę o zwierzętach w edukacji polonistycznej? Siedem odpowiedzi, „Polonistyka. Innowacje”, nr 11, s. 63–76, https://doi.org/10.14746/pi.2020.11.6.
Juraszek D., 2020, Antropocen dla początkujących: klimat, środowisko, pandemie w epoce człowieka, Fundacja Liberte, Łódź.
Klein N., 2004, No Logo, tłum. H. Pustuła, Wydawnictwo Świat Literacki, Warszawa.
Kocyba P., Łukianow M., Piotrowski G., 2020, Młodzieżowe strajki klimatyczne w Polsce: kto protestuje i dlaczego?, „Miscellanea Anthropologica et Sociologica”, T. 21, nr 4, s. 77–95, pobrano z: https://czasopisma.bg.ug.edu.pl/index.php/maes/article/view/6422 [27.09.2024].
Krulicka K., 2022, Zielono mi, czyli patenty na ekopolski, „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, T. 31, s. 1–15, https://doi.org/10.31261/TPDJP.2022.31.02.
Lange A., 2021, Im dalej w las tym więcej drzew? Kształtowanie wrażliwości na naturę w edukacji polonistycznej w szkole podstawowej, „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Współczesnego Języka Polskiego”, T. 30, s. 65–80, https://doi.org/10.31261/TPDJP.2021.30.05.
Leonid Sołowiow: „Przygody Hodży Nasreddina”, Wydawnictwo Akademickie Dialog, https://wydawnictwodialog.pl/przygody-hodzy-nasreddina,73,1754.html [dostęp: 4.05.2024].
Marzec A., 2021, Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Michel Piquemal: „Bajki filozoficzne. Opowieści mędrca Sofiosa”, Muchomor, https://www.muchomor.pl/pl/p/Bajki-filozoficzne.-Opowiesci-medrca-Sofiosa/186 [dostęp: 2.05.2024].
Niesporek-Szamburska B., 2008, Baśń, w: Literatura dla dzieci i młodzieży (po roku 1980), red. K. Heska-Kwaśniewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 47–72.
Niesporek-Szamburska B., 2021, Humanistyka ekologiczna w edukacji polonistycznej, czyli o zielonym czytaniu legend o jeziorze Gopło, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio N. Educatio Nova”, nr 6, s. 79–92.
Niesporek-Szamburska B., Przybyla O., 2021, Edukacja ekologiczna/klimatyczna w podstawie programowej i w seriach podręczników szkolnych do nauczania języka polskiego (jako ojczystego), „Postscriptum Polonistyczne”, nr 2, s. 1–30, https://doi.org/10.31261/PS_P.2021.28.02.
Nycz R., 1996, Sylwy współczesne, wyd. 2, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Ochwat M., 2020a, Edukacja polonistyczna wobec kryzysu klimatycznego – rozpoznania i rekomendacje dydaktyczne, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio N. Educatio Nova”, nr 5, s. 185–204, https://doi.org/10.17951/en.2020.5.185-204.
Ochwat M., 2020b, (Współ)myślenie w humanistyce. Literackie ekokształcenie w epoce antropocenu, „Polonistyka. Innowacje”, nr 12, s. 31–52, https://doi.org/10.14746/pi.2020.12.3.
Piotrowska-Grot M., 2022, Literacki matecznik – o ekopoetyce i aktywnym czytaniu, „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, T. 31, s. 1–20, https://doi.org/10.31261/TPDJP.2022.31.17.
Piquemal M., 1996, Petite anthologie de la mythologie, Éditions Sedrap, Toulouse.
Piquemal M., 2003, Les philo-fables, Éditions Alexandre Stanké, Paris.
Piquemal M., 2004, Bajki filozoficzne, tłum. H. Sobieraj, Wydawnictwo Muchomor, Warszawa.
Piquemal M., 2006, Fables mythologiques des héros et des monstres, Éditions Albin Michel-Jeunesse, Paris.
Piquemal M., 2012, Bajki filozoficzne. Jak żyć razem?, tłum. M. Braunstein, M. Krasicki, Wydawnictwo Muchomor, Warszawa.
Piquemal M., 2015, Bajki filozoficzne. Jak żyć na Ziemi?, tłum. M. Braunstein, Wydawnictwo Muchomor, Warszawa.
Piquemal M., 2016, Bajki filozoficzne. Świat mitologii, tłum. M. Braunstein, M. Krasicki, Wydawnictwo Muchomor, Warszawa.
Piquemal M., 2017, Drogocenna perła, w: E. Nowak, J. Gaweł, Myśli i słowa. Literatura – kultura – język. Język polski. Podręcznik. Klasa 7, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, s. 80.
Piquemal M., 2019, Drogocenna perła, w: E. Horwath, A. Żegleń, Słowa z uśmiechem. Literatura i kultura. Język polski. Podręcznik. Klasa 6, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, s. 152.
Piquemal M., 2020, Bajki filozoficzne. Jak żyć razem? (fragmenty), w: J. Kościerzyńska i in., Nowe słowa na start! Podręcznik do języka polskiego dla klasy siódmej dla szkoły podstawowej, Nowa Era, Warszawa, s. 64–65.
Piquemal M., 2021, Bajki filozoficzne. Opowieści mędrca Sofiosa, tłum. M. Braunstein, Wydawnictwo Muchomor, Warszawa.
Piquemal M., 2023a, Jeżozwierze, w: I. Bartol, M. Biskupska-Duda, J. Najmanowicz-Michalak, Zamieńmy słowo. Język polski. Szkoła podstawowa. Klasa 4. Podręcznik, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, s. 150.
Piquemal M., 2023b, Podział według wyroków bożych, w: A. Karolczyk-Kozyra i in., Zamieńmy słowo. Język polski. Szkoła podstawowa. Klasa 7. Podręcznik, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, s. 50–51.
Scenariusz lekcji 45 z kartą pracy. Święty Łukasz „Ostrzeżenie przed chciwością”, Michel Piquemal „Drogocenna perła”, Eduranga, https://ucze.eduranga.pl/zasob/scenariusz-lekcji-45-z-karta-pracy-swiety-lukasz-ostrzezenie-przed-chciwoscia-michel-piquemal-drogocenna-perla/ [dostęp: 2.05.2024].
Skubała P., 2022, Jak edukować w czasach kryzysu klimatycznego i środowiskowego? „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, T. 31, s. 1–14, https://doi.org/10.31261/TPDJP.2022.31.09.
Sołowiow L., 1980, Przygody Hodży Nasreddina, tłum. I. Zabłudowska, [wyd. 2], Iskry, Warszawa.
Sołowiow L., 2003, Przygody Hodży Nasreddina, tłum. I. Zabłudowska, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.
Sołowiow L., 2021, Hodża Nasreddin. Przygód księga druga. Zaczarowany książę, tłum. I. Zabłudowska, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.
Smith T., Smith R., 2014, Elements of Ecology, 9th ed., Pearson, London.
Tyburski W., 2020a, Dyscypliny humanistyczno-społeczne a stan kultury i świadomości ekologicznej. Pozytywy – porażki – niepowodzenia, w: Paradoksy ekologiczne. Odpady miarą sukcesu i porażki cywilizowanej ludzkości, red. R.F. Sadowski, A. Kosieradzka-Federczyk, Krajowa Szkoła Administracji Publicznej, Warszawa, s. 21–32.
Tyburski W., 2020b, Ekoestetyka i edukacja ekologiczna, w: Globalna odpowiedzialność człowieka. Między analizą zjawisk a prognozą etyczną, red. K. Łukaszewska, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Warszawa, s. 20–30.
Ubertowska A., 2020, Historie biotyczne. Pomiędzy estetyką a geotraumą, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Wójcik-Dudek M., 2022, Dziewczyńska postpamięć natury. „Ostatnie drzewo na Ziemi” Małgorzaty Kur, „Bibliotekarz Podlaski”, R. 23, nr 3, s. 143–157.
Wójcik-Dudek M., 2023a, Czego może nauczyć łodzik? (Eko)krytyczne czytanie „Ody do młodości”, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia”, T. 14, s. 181–195, pobrano z: https://didactica.uken.krakow.pl/article/view/10664 [15.09.2024].
Wójcik-Dudek M., 2023b, Jak być ze świata? Zwrot geologiczny i polonistyka/humanistyka terenowa w szkole, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 1, s. 1–21, https://doi.org/10.31261/PS_P.2023.31.03.
Zdunik J., 2023, Czy empatia jest odpowiedzią na antropocen? Kilka refleksji z perspektywy psychologii lektury i dydaktyki polonistycznej, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica”, T. 11, s. 47–61, https://doi.org/10.24917/23534583.11.4.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
