How to live on Earth? Anthropocene students read "Philosophical Tales" by Michel Piquemal

Authors

DOI:

https://doi.org/10.31261/PiL.2024.06.08

Keywords:

human, ecology, environment, climate, impact, change

Abstract

The article analyzes Michel Piquemal’s book Philosophical Tales: How to Live on Earth? (2015) from an ecological perspective. The Philosophical Tales series, initiated in 2003, has gained a wide recognition worldwide and in Poland, includes tales and other cultural texts from various cultures and historical periods. The third part of the series, entitled How to live on Earth?, focuses on the human – nature – planet relationship, highlighting the need for harmony between people and nature and the ecological responsibility of contemporary society. It draws attention to urgent ecological issues such as environmental pollution, global warming, natural disasters, species extinction, and the overproduction of toxic waste. The questions and comments in the Philosopher’s Workshop modules help readers understand the deeper meanings of the texts and stimulate reflection on contemporary ecological challenges. Michel Piquemal emphasizes that ecology, as an Earth science, includes the understanding of the consequences of human actions on the environment while the tales in this collection aim to educate young people about ecology and inspire actions for environmental protection. This part of Philosophical Tales is not only a literary introduction to ecological issues but also an encouragement for critical thinking about the climate crisis. The book shows how tales from different cultures can educate people about biodiversity, sustainable development, collective responsibility, and nature conservation. In How to Live on Earth? Michel Piquemal strives to raise ecological
awareness and promote pro-ecological attitudes, especially among the students of the Anthropocene epoch.

Author Biography

Anna Podemska-Kałuża, Adam Mickiewicz University in Poznan

Anna Podemska-Kałuża – doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Zakładzie Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; autorka ponad 80 publikacji z zakresu edukacji wielokulturowej, poetyki odbioru różnych tekstów kultury we współczesnej szkole oraz indywidualizacji nauczania uczniów o specyficznych potrzebach edukacyjnych. Jej zainteresowania naukowo-badawcze dotyczą
również zagadnień wielozmysłowości w literaturze, kulturze i edukacji oraz nowoczesnych form komunikacji, zwłaszcza w przestrzeni wirtualnej. Wspólnie z Anetą Grodecką napisała książkę Wielozmysłowość. Filozofia i dydaktyka (2012). W latach 2016–2020 publikowała artykuły dla nauczycieli języka polskiego w „Polonistyce” i na platformie cyfrowej Pracownia Polonisty. Od 2019 roku realizuje projekty eksperckie, między innymi dotyczące edukacji zdalnej. Interesuje się innowacyjnymi metodami nauczania, wiele uwagi poświęca wykorzystaniu nowych technologii i multimediów we współczesnej szkole. W ostatnich latach coraz bardziej zajmują ją zagadnienia edukacji ekologicznej.

References

Bachórz J., 1994, Bajka, w: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 65–68.

Bajki filozoficzne [Nota okładkowa z wydania w kolekcji „Cała Polska czyta dzieciom”, 2008 r.], Fundacja „Cała Polska czyta dzieciom”, https://calapolskaczytadzieciom.pl/ksiazka/bajki-filozoficzne/ [dostęp: 2.05.2024].

Barcz A., 2016, Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice.

Bińczyk E., 2018, Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Bracia: trochę rodzina, trochę przyjaciele, Zintegrowana Platforma Edukacyjna Ministerstwa Edukacji Narodowej, https://zpe.gov.pl/a/bracia-troche-rodzina-troche-przyjaciele/D18aslOCS [dostęp: 2.05.2024].

Budrewicz Z., 2023, Etyka ekologiczna na lekcjach polskiego, „Polonistyka. Innowacje”, nr 17, s. 17–30, https://doi.org/10.14746/pi.2023.17.3.

Cieślikowski J., 1975, Baśń synkretyczna, w: Tenże, Literatura i podkultura dziecięca, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 38–71.

Czapliński P., Bednarek J.B., Gostyński D., 2017, Literatura i jej natury. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkół średnich, Wydawnictwo Rys, Poznań.

Dołęga J.M., 2006, Ekofilozofia – nauka XXI wieku, „Problemy Ekorozwoju”, nr 1, s. 17–22.

Domańska E., 2013, Humanistyka ekologiczna, „Teksty Drugie”, nr 1–2, s. 13–32.

Dziechcińska H., 1990, Bajka, w: Słownik literatury staropolskiej.(Średniowiecze – renesans – barok), red. T. Michałowska, przy udziale B. Otwinowskiej, E. Sarnowskiej-Temeriusz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 68–70.

Fiedorczuk J., 2015, Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.

Filozofia [dział], Wydawnictwo Muchomor, https://www.muchomor.pl/pl/c/FILOZOFIA/70 [dostęp: 2.05.2024].

Gdanowicz-Bączyk A., 2015, Narodziny i rozwój etyki środowiskowej, „Studia Ecologiae et Bioethicae”, R. 13, nr 4, s. 39–63.

Goliński Z., 1991, Bajka, w: Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 22–27.

Guzy A., Ochwat M., 2022, Czy możliwe jest kształtowanie postaw proklimatycznych na lekcjach języka polskiego? Wyniki badań ankietowych, „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, T. 31, s. 1–22, https://doi.org/10.31261/TPDJP.2022.31.13.

Janczewski J., oprac., 2015, Nasreddin Hodża. Wybrane anegdoty, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.

Jarzyna A., 2020, O czym myślę, kiedy myślę o zwierzętach w edukacji polonistycznej? Siedem odpowiedzi, „Polonistyka. Innowacje”, nr 11, s. 63–76, https://doi.org/10.14746/pi.2020.11.6.

Juraszek D., 2020, Antropocen dla początkujących: klimat, środowisko, pandemie w epoce człowieka, Fundacja Liberte, Łódź.

Klein N., 2004, No Logo, tłum. H. Pustuła, Wydawnictwo Świat Literacki, Warszawa.

Kocyba P., Łukianow M., Piotrowski G., 2020, Młodzieżowe strajki klimatyczne w Polsce: kto protestuje i dlaczego?, „Miscellanea Anthropologica et Sociologica”, T. 21, nr 4, s. 77–95, pobrano z: https://czasopisma.bg.ug.edu.pl/index.php/maes/article/view/6422 [27.09.2024].

Krulicka K., 2022, Zielono mi, czyli patenty na ekopolski, „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, T. 31, s. 1–15, https://doi.org/10.31261/TPDJP.2022.31.02.

Lange A., 2021, Im dalej w las tym więcej drzew? Kształtowanie wrażliwości na naturę w edukacji polonistycznej w szkole podstawowej, „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Współczesnego Języka Polskiego”, T. 30, s. 65–80, https://doi.org/10.31261/TPDJP.2021.30.05.

Leonid Sołowiow: „Przygody Hodży Nasreddina”, Wydawnictwo Akademickie Dialog, https://wydawnictwodialog.pl/przygody-hodzy-nasreddina,73,1754.html [dostęp: 4.05.2024].

Marzec A., 2021, Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Michel Piquemal: „Bajki filozoficzne. Opowieści mędrca Sofiosa”, Muchomor, https://www.muchomor.pl/pl/p/Bajki-filozoficzne.-Opowiesci-medrca-Sofiosa/186 [dostęp: 2.05.2024].

Niesporek-Szamburska B., 2008, Baśń, w: Literatura dla dzieci i młodzieży (po roku 1980), red. K. Heska-Kwaśniewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 47–72.

Niesporek-Szamburska B., 2021, Humanistyka ekologiczna w edukacji polonistycznej, czyli o zielonym czytaniu legend o jeziorze Gopło, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio N. Educatio Nova”, nr 6, s. 79–92.

Niesporek-Szamburska B., Przybyla O., 2021, Edukacja ekologiczna/klimatyczna w podstawie programowej i w seriach podręczników szkolnych do nauczania języka polskiego (jako ojczystego), „Postscriptum Polonistyczne”, nr 2, s. 1–30, https://doi.org/10.31261/PS_P.2021.28.02.

Nycz R., 1996, Sylwy współczesne, wyd. 2, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.

Ochwat M., 2020a, Edukacja polonistyczna wobec kryzysu klimatycznego – rozpoznania i rekomendacje dydaktyczne, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio N. Educatio Nova”, nr 5, s. 185–204, https://doi.org/10.17951/en.2020.5.185-204.

Ochwat M., 2020b, (Współ)myślenie w humanistyce. Literackie ekokształcenie w epoce antropocenu, „Polonistyka. Innowacje”, nr 12, s. 31–52, https://doi.org/10.14746/pi.2020.12.3.

Piotrowska-Grot M., 2022, Literacki matecznik – o ekopoetyce i aktywnym czytaniu, „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, T. 31, s. 1–20, https://doi.org/10.31261/TPDJP.2022.31.17.

Piquemal M., 1996, Petite anthologie de la mythologie, Éditions Sedrap, Toulouse.

Piquemal M., 2003, Les philo-fables, Éditions Alexandre Stanké, Paris.

Piquemal M., 2004, Bajki filozoficzne, tłum. H. Sobieraj, Wydawnictwo Muchomor, Warszawa.

Piquemal M., 2006, Fables mythologiques des héros et des monstres, Éditions Albin Michel-Jeunesse, Paris.

Piquemal M., 2012, Bajki filozoficzne. Jak żyć razem?, tłum. M. Braunstein, M. Krasicki, Wydawnictwo Muchomor, Warszawa.

Piquemal M., 2015, Bajki filozoficzne. Jak żyć na Ziemi?, tłum. M. Braunstein, Wydawnictwo Muchomor, Warszawa.

Piquemal M., 2016, Bajki filozoficzne. Świat mitologii, tłum. M. Braunstein, M. Krasicki, Wydawnictwo Muchomor, Warszawa.

Piquemal M., 2017, Drogocenna perła, w: E. Nowak, J. Gaweł, Myśli i słowa. Literatura – kultura – język. Język polski. Podręcznik. Klasa 7, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, s. 80.

Piquemal M., 2019, Drogocenna perła, w: E. Horwath, A. Żegleń, Słowa z uśmiechem. Literatura i kultura. Język polski. Podręcznik. Klasa 6, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, s. 152.

Piquemal M., 2020, Bajki filozoficzne. Jak żyć razem? (fragmenty), w: J. Kościerzyńska i in., Nowe słowa na start! Podręcznik do języka polskiego dla klasy siódmej dla szkoły podstawowej, Nowa Era, Warszawa, s. 64–65.

Piquemal M., 2021, Bajki filozoficzne. Opowieści mędrca Sofiosa, tłum. M. Braunstein, Wydawnictwo Muchomor, Warszawa.

Piquemal M., 2023a, Jeżozwierze, w: I. Bartol, M. Biskupska-Duda, J. Najmanowicz-Michalak, Zamieńmy słowo. Język polski. Szkoła podstawowa. Klasa 4. Podręcznik, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, s. 150.

Piquemal M., 2023b, Podział według wyroków bożych, w: A. Karolczyk-Kozyra i in., Zamieńmy słowo. Język polski. Szkoła podstawowa. Klasa 7. Podręcznik, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, s. 50–51.

Scenariusz lekcji 45 z kartą pracy. Święty Łukasz „Ostrzeżenie przed chciwością”, Michel Piquemal „Drogocenna perła”, Eduranga, https://ucze.eduranga.pl/zasob/scenariusz-lekcji-45-z-karta-pracy-swiety-lukasz-ostrzezenie-przed-chciwoscia-michel-piquemal-drogocenna-perla/ [dostęp: 2.05.2024].

Skubała P., 2022, Jak edukować w czasach kryzysu klimatycznego i środowiskowego? „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, T. 31, s. 1–14, https://doi.org/10.31261/TPDJP.2022.31.09.

Sołowiow L., 1980, Przygody Hodży Nasreddina, tłum. I. Zabłudowska, [wyd. 2], Iskry, Warszawa.

Sołowiow L., 2003, Przygody Hodży Nasreddina, tłum. I. Zabłudowska, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.

Sołowiow L., 2021, Hodża Nasreddin. Przygód księga druga. Zaczarowany książę, tłum. I. Zabłudowska, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.

Smith T., Smith R., 2014, Elements of Ecology, 9th ed., Pearson, London.

Tyburski W., 2020a, Dyscypliny humanistyczno-społeczne a stan kultury i świadomości ekologicznej. Pozytywy – porażki – niepowodzenia, w: Paradoksy ekologiczne. Odpady miarą sukcesu i porażki cywilizowanej ludzkości, red. R.F. Sadowski, A. Kosieradzka-Federczyk, Krajowa Szkoła Administracji Publicznej, Warszawa, s. 21–32.

Tyburski W., 2020b, Ekoestetyka i edukacja ekologiczna, w: Globalna odpowiedzialność człowieka. Między analizą zjawisk a prognozą etyczną, red. K. Łukaszewska, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Warszawa, s. 20–30.

Ubertowska A., 2020, Historie biotyczne. Pomiędzy estetyką a geotraumą, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.

Wójcik-Dudek M., 2022, Dziewczyńska postpamięć natury. „Ostatnie drzewo na Ziemi” Małgorzaty Kur, „Bibliotekarz Podlaski”, R. 23, nr 3, s. 143–157.

Wójcik-Dudek M., 2023a, Czego może nauczyć łodzik? (Eko)krytyczne czytanie „Ody do młodości”, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia”, T. 14, s. 181–195, pobrano z: https://didactica.uken.krakow.pl/article/view/10664 [15.09.2024].

Wójcik-Dudek M., 2023b, Jak być ze świata? Zwrot geologiczny i polonistyka/humanistyka terenowa w szkole, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 1, s. 1–21, https://doi.org/10.31261/PS_P.2023.31.03.

Zdunik J., 2023, Czy empatia jest odpowiedzią na antropocen? Kilka refleksji z perspektywy psychologii lektury i dydaktyki polonistycznej, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica”, T. 11, s. 47–61, https://doi.org/10.24917/23534583.11.4.

Published

2024-12-30

How to Cite

Podemska-Kałuża, A. (2024). How to live on Earth? Anthropocene students read "Philosophical Tales" by Michel Piquemal. Paidia and Literature, 1–19. https://doi.org/10.31261/PiL.2024.06.08

Issue

Section

Articles