(Bez) tabu w literaturze (nie)osobnej. O przekraczaniu granic w tekstach Davida Walliamsa

Autor

DOI:

https://doi.org/10.31261/PiL.2024.06.09

Słowa kluczowe:

tabu w literaturze dziecięcej, tabu kulturowe, tabu językowe, cielesność, seksualność, autorytet, dziecko, młodzież

Abstrakt

 Najnowsza literatura dla dzieci staje się nie tylko wnikliwym obserwatorem współczesnego świata, ale także coraz częściej przyjmuje rolę komentatora i tłumacza społecznych i kulturowych zjawisk. Także kontrowersyjnych, określanych w społeczeństwie jako tabu.  W taką tendencję wpisuje się pisarska twórczość brytyjskiego pisarza Dawida Walliamsa, którego teksty łamią bariery językowe, mentalne, narracyjne i gatunkowe, wprowadzając tym samym nowe możliwości w sztuce słowa dedykowanej niedorosłemu odbiorcy. Pojęcie przekraczania granic w analizowanych lekturach jest w prezentowanym szkicu rozpatrywane w odniesieniu do zdefiniowanego przez Zenona Leszczyńskiego tabu językowego oraz tabu kulturowego w rozumieniu Sigmunda Freuda. Celem tak podjętych działań jest próba określenia zakresu aktualnych zmian w literackim sposobie mówienia z dzieckiem o człowieku w świecie rzeczywistym i wyobrażonym.

 

Biogram autora

Anna Maria Warzocha - Uniwersytet Jana Długosza w Kielcach

Anna Warzocha – doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie literaturoznawstwo. Adiunktka, pracownik badawczo-dydaktyczny Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie. Nauczycielka akademicka, wieloletnia doradczyni metodyczna edukacji wczesnoszkolnej, nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej i wychowania przedszkolnego. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół zagadnień związanych z literaturą adresowaną do dzieci i jej praktyką, organizacją procesu komunikacji literackiej młodszych uczniów w kontekście antropologiczno-kulturowo-cywilizacyjnym. Opublikowała wiele prac naukowych. Laureatka pierwszej edycji ogólnopolskiej Nagrody im. Profesora Ryszarda Więckowskiego za monografię Wychowanie do lektury 2.0.

Bibliografia

About David, [b.r.], The World of David Walliams, https://www.worldofdavidwalliams.com/about-david/ [dostęp: 12.12.2024].

Bielewicz K., 2015, Granice cielesności w „Morfinie” Szczepana Twardocha, „Annales Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica”, nr 3, s. 143–155.

Bodzioch-Bryła B., 2011, Ku ciału post-ludzkiemu. Poezja polska po 1989 roku wobec nowych mediów i nowej rzeczywistości, Wydawnictwo WAM, Kraków.

Cieślikowski J., 1995, Literatura czwarta. O naturze istnienia literatury dla dzieci, w: Literatura osobna, wybór R. Waksmund, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa, s. 1–4.

Czapliński P., 1997, Ślady przełomu. O prozie polskiej 1976–1996, Wydawnictwo Literacke, Kraków.

Dąbrowska A., 1993, Eufemizmy współczesnego języka polskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.

Freud Z., 1993, Totem i tabu, tłum. J. Prokopiuk, M. Poręba, oprac. R. Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa.

Gulczyńska A., Jankowiak B., 2009, Tożsamość płciowa w rozwoju psychoseksualnym człowieka, „Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa”, nr 2.

Hunt P., 2008, Literatura dla dzieci a dzieciństwo, w: Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, oprac. M.J. Kehily, przekł. M. Kościelniak, Wydawnictwo WAM, Kraków, s. 61–84.

Leszczyński G., 2012, Książki pierwsze. Książki ostatnie? Literatura dla dzieci i młodzieży wobec wyzwań nowoczesności, Wydawnictwo SBP, Warszawa.

Leszczyński Z., 1998, Szkice o tabu językowym, Wydawnictwo KUL, Lublin.

Lindenbaum P., 2012, Zlatanka i ukochany wujek, przeł. ze szw. K. Skalska, Wydawnictwo Zakamarki, Poznań.

Łebkowska A., 2011, Jak ucieleśnić ciało: o jednym z dylematów somatopoetyki, „Teksty Drugie”, nr 4, s. 11–27.

Michałowski K., [b.r.], [Recenzja serialu Mała Brytania (2003)], FilmWeb, https://www.filmweb.pl/review/English+Channel-5535 [dostęp: 3.06.2008].

Miluska J., 1996, Tożsamość kobiet i mężczyzn w cyklu życia, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.

Oskar K., 2012, Dzieci nie rozumieją ironii, w: Tabu w literaturze i sztuce dla dzieci, red. B. Sochańska, J. Czechowska, Media Rodzina–Duński Instytut Kultury, Poznań–Warszawa, s. 105–119.

Oskarsson M., 2009, Mała książka o miesiączce, tłum. R. Szelag, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.

Pawłowska M., Szymanek J., 2015, Kim jest ślimak Sam?, Wydawnictwo Krytyka Polityczna, Warszawa.

Regiewicz A., 2017, Audioantropologia odgłosów, „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 1 (31), s. 106–125, https://doi.org/10.4467/20843860PK.17.007.6936.

Richardson J., Parnell P., 2009, Z Tango jest nas troje, tłum. K. Remin, Wydawnictwo AdPublik, Warszawa.

Roll-Hansen D., 2012, O przekraczaniu granic. Norweskie książki dla dzieci na świecie, w: Tabu w literaturze i sztuce dla dzieci, red. B. Sochańska, J. Czechowska, Media Rodzina–Duński Instytut Kultury, Poznań–Warszawa, s. 85–96.

Salvia A., Torrón C., 2023a, Miesiączka. Chcę wiedzieć, tłum. P. Zarawska, Wydawnictwo Debit, Katowice.

Salvia A., Torrón C., 2023b, To jest penis, z jęz. hiszp. przeł. K. Jaszecka, Wydawnictwo Debit, Katowice.

Salvia A., Torrón C., 2023c, To jest wulwa, tłum. K. Jaszecka, Wydawnictwo Debit, Katowice.

Scott S., 2021, Mój cień jest różowy, tłum. M. Rusinek, Wydawnictwo Znak Emotikon, Kraków.

Stalfelt P., 2008, Mała książka o kupie, tłum. I. Jędrzejewska, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.

Szlendak T., 2004, Supermarkretyzacja. Religia i obyczaje seksualne młodzieży w kulturze konsumpcyjnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.

Sztompka P., 2012, Wyobraźnia wizualna i socjologia, w: Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej, red. M. Bogunia-Borowska, P. Sztompka, Wydawnictwo Znak, Kraków, s. 11–42.

Szyłak J., 2002, Gra ciałem. O obrazach kobiet w kulturze współczesnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.

Śliwerski B., 1992, Przekraczanie granic wychowania. Od „pedagogiki dziecka” do antypedagogiki, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Vargas Llosa M., 2015, Cywilizacja spektaklu, przeł. M. Szafrańska-Brandt, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków.

Warzocha A., 2020, Wychowanie do lektury 2.0., Wydawnictwo UJD, Częstochowa.

Walliams D., 2013, Babcia Rabuś, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.

Walliams D., 2014, Pan Smrodek, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.

Walliams D., 2015a, Chłopak w sukience, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.

Walliams D., 2015b, Demoniczna dentystka, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.

Walliams D., 2016, Wielka ucieczka Dziadka, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.

Walliams D., 2017, Cwana ciotuchna, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.

Walliams D., 2019, Trefny Tatuś, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.

Walliams D., 2021, Najgorsi nauczyciele świata, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.

Walliams D., 2022, Gluciak, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.

Walliams D., 2023a, Babcia Rabuś powraca, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.

Walliams D., 2023b, Najgorsi rodzice świata, ilustr. T. Ross; z jęz. ang. przeł. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.

Walliams D., 2024, Megamonstrum, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.

Witosz B., 2009, Artystyczne manifestacje przekraczania tabu w literaturze polskiej, w: Tabu w języku i kulturze, red. A. Dąbrowska, [Język a Kultura, T. 21], Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 115–125.

Wróblewski M., 2018, Zmącone nadzieje, czyli literatura „czwarta” na najwyższym biegu, „Polonistyka. Innowacje”, nr 7, s. 29–40, https://doi.org/10.14746/pi.2018.7.3.

Zarębska M., 2022, Ciotka, Wydawnictwo Nowa Baśń, Poznań.

Pobrania

Opublikowane

2025-02-07

Jak cytować

Warzocha, A. M. (2025). (Bez) tabu w literaturze (nie)osobnej. O przekraczaniu granic w tekstach Davida Walliamsa. Paidia I Literatura, 1–15. https://doi.org/10.31261/PiL.2024.06.09

Numer

Dział

Paidia - żywioł dzieciństwa