(Bez) tabu w literaturze (nie)osobnej. O przekraczaniu granic w tekstach Davida Walliamsa
DOI:
https://doi.org/10.31261/PiL.2024.06.09Ключевые слова:
tabu w literaturze dziecięcej, tabu kulturowe, tabu językowe, cielesność, seksualność, autorytet, dziecko, młodzieżАннотация
Najnowsza literatura dla dzieci staje się nie tylko wnikliwym obserwatorem współczesnego świata, ale także coraz częściej przyjmuje rolę komentatora i tłumacza społecznych i kulturowych zjawisk. Także kontrowersyjnych, określanych w społeczeństwie jako tabu. W taką tendencję wpisuje się pisarska twórczość brytyjskiego pisarza Dawida Walliamsa, którego teksty łamią bariery językowe, mentalne, narracyjne i gatunkowe, wprowadzając tym samym nowe możliwości w sztuce słowa dedykowanej niedorosłemu odbiorcy. Pojęcie przekraczania granic w analizowanych lekturach jest w prezentowanym szkicu rozpatrywane w odniesieniu do zdefiniowanego przez Zenona Leszczyńskiego tabu językowego oraz tabu kulturowego w rozumieniu Sigmunda Freuda. Celem tak podjętych działań jest próba określenia zakresu aktualnych zmian w literackim sposobie mówienia z dzieckiem o człowieku w świecie rzeczywistym i wyobrażonym.
Библиографические ссылки
About David, [b.r.], The World of David Walliams, https://www.worldofdavidwalliams.com/about-david/ [dostęp: 12.12.2024].
Bielewicz K., 2015, Granice cielesności w „Morfinie” Szczepana Twardocha, „Annales Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica”, nr 3, s. 143–155.
Bodzioch-Bryła B., 2011, Ku ciału post-ludzkiemu. Poezja polska po 1989 roku wobec nowych mediów i nowej rzeczywistości, Wydawnictwo WAM, Kraków.
Cieślikowski J., 1995, Literatura czwarta. O naturze istnienia literatury dla dzieci, w: Literatura osobna, wybór R. Waksmund, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa, s. 1–4.
Czapliński P., 1997, Ślady przełomu. O prozie polskiej 1976–1996, Wydawnictwo Literacke, Kraków.
Dąbrowska A., 1993, Eufemizmy współczesnego języka polskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Freud Z., 1993, Totem i tabu, tłum. J. Prokopiuk, M. Poręba, oprac. R. Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa.
Gulczyńska A., Jankowiak B., 2009, Tożsamość płciowa w rozwoju psychoseksualnym człowieka, „Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa”, nr 2.
Hunt P., 2008, Literatura dla dzieci a dzieciństwo, w: Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, oprac. M.J. Kehily, przekł. M. Kościelniak, Wydawnictwo WAM, Kraków, s. 61–84.
Leszczyński G., 2012, Książki pierwsze. Książki ostatnie? Literatura dla dzieci i młodzieży wobec wyzwań nowoczesności, Wydawnictwo SBP, Warszawa.
Leszczyński Z., 1998, Szkice o tabu językowym, Wydawnictwo KUL, Lublin.
Lindenbaum P., 2012, Zlatanka i ukochany wujek, przeł. ze szw. K. Skalska, Wydawnictwo Zakamarki, Poznań.
Łebkowska A., 2011, Jak ucieleśnić ciało: o jednym z dylematów somatopoetyki, „Teksty Drugie”, nr 4, s. 11–27.
Michałowski K., [b.r.], [Recenzja serialu Mała Brytania (2003)], FilmWeb, https://www.filmweb.pl/review/English+Channel-5535 [dostęp: 3.06.2008].
Miluska J., 1996, Tożsamość kobiet i mężczyzn w cyklu życia, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Oskar K., 2012, Dzieci nie rozumieją ironii, w: Tabu w literaturze i sztuce dla dzieci, red. B. Sochańska, J. Czechowska, Media Rodzina–Duński Instytut Kultury, Poznań–Warszawa, s. 105–119.
Oskarsson M., 2009, Mała książka o miesiączce, tłum. R. Szelag, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.
Pawłowska M., Szymanek J., 2015, Kim jest ślimak Sam?, Wydawnictwo Krytyka Polityczna, Warszawa.
Regiewicz A., 2017, Audioantropologia odgłosów, „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 1 (31), s. 106–125, https://doi.org/10.4467/20843860PK.17.007.6936.
Richardson J., Parnell P., 2009, Z Tango jest nas troje, tłum. K. Remin, Wydawnictwo AdPublik, Warszawa.
Roll-Hansen D., 2012, O przekraczaniu granic. Norweskie książki dla dzieci na świecie, w: Tabu w literaturze i sztuce dla dzieci, red. B. Sochańska, J. Czechowska, Media Rodzina–Duński Instytut Kultury, Poznań–Warszawa, s. 85–96.
Salvia A., Torrón C., 2023a, Miesiączka. Chcę wiedzieć, tłum. P. Zarawska, Wydawnictwo Debit, Katowice.
Salvia A., Torrón C., 2023b, To jest penis, z jęz. hiszp. przeł. K. Jaszecka, Wydawnictwo Debit, Katowice.
Salvia A., Torrón C., 2023c, To jest wulwa, tłum. K. Jaszecka, Wydawnictwo Debit, Katowice.
Scott S., 2021, Mój cień jest różowy, tłum. M. Rusinek, Wydawnictwo Znak Emotikon, Kraków.
Stalfelt P., 2008, Mała książka o kupie, tłum. I. Jędrzejewska, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.
Szlendak T., 2004, Supermarkretyzacja. Religia i obyczaje seksualne młodzieży w kulturze konsumpcyjnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Sztompka P., 2012, Wyobraźnia wizualna i socjologia, w: Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej, red. M. Bogunia-Borowska, P. Sztompka, Wydawnictwo Znak, Kraków, s. 11–42.
Szyłak J., 2002, Gra ciałem. O obrazach kobiet w kulturze współczesnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Śliwerski B., 1992, Przekraczanie granic wychowania. Od „pedagogiki dziecka” do antypedagogiki, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Vargas Llosa M., 2015, Cywilizacja spektaklu, przeł. M. Szafrańska-Brandt, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków.
Warzocha A., 2020, Wychowanie do lektury 2.0., Wydawnictwo UJD, Częstochowa.
Walliams D., 2013, Babcia Rabuś, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.
Walliams D., 2014, Pan Smrodek, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.
Walliams D., 2015a, Chłopak w sukience, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.
Walliams D., 2015b, Demoniczna dentystka, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.
Walliams D., 2016, Wielka ucieczka Dziadka, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.
Walliams D., 2017, Cwana ciotuchna, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.
Walliams D., 2019, Trefny Tatuś, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.
Walliams D., 2021, Najgorsi nauczyciele świata, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.
Walliams D., 2022, Gluciak, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.
Walliams D., 2023a, Babcia Rabuś powraca, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.
Walliams D., 2023b, Najgorsi rodzice świata, ilustr. T. Ross; z jęz. ang. przeł. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.
Walliams D., 2024, Megamonstrum, tłum. K. Zaremba, Dom Wydawniczy Mała Kurka, Piastów.
Witosz B., 2009, Artystyczne manifestacje przekraczania tabu w literaturze polskiej, w: Tabu w języku i kulturze, red. A. Dąbrowska, [Język a Kultura, T. 21], Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 115–125.
Wróblewski M., 2018, Zmącone nadzieje, czyli literatura „czwarta” na najwyższym biegu, „Polonistyka. Innowacje”, nr 7, s. 29–40, https://doi.org/10.14746/pi.2018.7.3.
Zarębska M., 2022, Ciotka, Wydawnictwo Nowa Baśń, Poznań.
Загрузки
Опубликован
Как цитировать
Выпуск
Раздел
Лицензия
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
