Jak ocalić drzewa? Osobista więź z drzewem w opowiadaniu Cud kwitnących sadów Wandy Osuchowskiej-Orłowskiej oraz powieściach Ostatnie drzewo na Ziemi Małgorzaty Kur i A kiedy zniknie pustynia Marie Pavlenko
DOI:
https://doi.org/10.31261/PiL.2024.06.04Ключевые слова:
ekokrytyka, fantastyka, climate fiction, antropocen, symbiocen, emocje, dzieckoАннотация
W artykule zaprezentowano opowiadanie Cud kwitnących sadów (1987) Wandy Osuchowskiej-Orłowskiej oraz powieści Ostatnie drzewo na Ziemi (2021) Małgorzaty Kur i A kiedy zniknie pustynia (2020) Marie Pavlenko skierowanych do młodego czytelnika. Opowieści te, poddane ekokrytycznej lekturze, mogą pomóc w postulowanym przez Marcina Napiórkowskiego naprawianiu przyszłości dzięki nowym, lepszym opowieściom o niej. Analizowane w artykule teksty prozatorskie mogą służyć uświadomieniu odbiorcy, jakie konsekwencje grożą gatunkowi ludzkiemu, jeśli z Ziemi znikną wszystkie drzewa. Są to opowieści fantastyczne, których akcja osadzona jest w niedalekiej przyszłości. Wszystkie niosą nadzieję na to, że nawet zniszczone ekosystemy da się odbudować, a kluczem do tego jest osobiste zaangażowanie ludzi – naukowców, ale przede wszystkim bohaterów dziecięcych – w ratowanie drzew. To zaangażowanie jest możliwie dzięki budowaniu osobistej relacji z drzewami, ta z kolei rodzi się dzięki opowieściom przekazywanym z pokolenia na pokolenie.
Библиографические ссылки
Dziadek M., 2023, Sztuka dostrajania się. W stronę roślinno-ludzkich relacyjności, w: Performatyka. Poza kanonem, T. 3: Końce świata i nowe relacyjności, red. Ł. Iwanczewska, A. Półtorak, Wiele Kropek, Kraków, s. 53–63, pobrano z: https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/310290/iwanczewska_poltorak_performatyka_poza_kanonem_2023.pdf?sequence=1&isAllowed=y [28.03.2024].
Godawa J., 2021, Zielona inkluzja, czyli o relacji człowieka z przyrodą, outdoor education i leśnej bajce, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Kur M., 2021, Ostatnie drzewo na Ziemi, Wydawnictwo Ezop, Warszawa.
Louv R., 2014, Ostatnie dziecko lasu. Jak uchronić nasze dzieci przed zespołem deficytu natury, [przeł. A. Rogozińska], Grupa Wydawnicza Relacja, Warszawa.
Mencwel J., 2020, Betonoza: jak się niszczy polskie miasta, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Napiórkowski M., 2022, Naprawić przyszłość. Dlaczego potrzebujemy lepszych opowieści, żeby uratować świat, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Niesporek-Szamburska B., Wacławek M., Obertová Z., red., 2023, Edukacja humanistyczna V4 dla klimatu. Rozpoznania – dobre praktyki – rekomendacje / The V4 Humanities Education for the Climate Diagnoses – Best Practices – Recommendations, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, https://doi.org/10.31261/PN.4174.
Obertová Z., 2023, „Climate fiction” w badaniu i nauczaniu literatury w środowisku uniwersyteckim, w: Edukacja humanistyczna V4 dla klimatu. Rozpoznania – dobre praktyki – rekomendacje / The V4 Humanities Education for the Climate Diagnoses – Best Practices – Recommendations, red. B. Niesporek-Szamburska, Z. Obertová, M. Wacławek, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 81–91, https://doi.org/10.31261/PN.4174.
Ochwat M., 2020, (Współ)myślenie w humanistyce. Literackie ekokształcenie w epoce antropocenu, „Polonistyka. Innowacje”, nr 12, s. 31–52, https://doi.org/10.14746/pi.2020.12.3.
Ochwat M., 2023, Rozszczelnienie antropocenu. Nowy zwrot solidarnościowy w edukacji polonistycznej, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia”, T. 14, nr 373, s. 167–180, pobrano z: https://didactica.up.krakow.pl/article/view/10663 [28.03.2024].
Osuchowska-Orłowska W., 1987, Cud kwitnących sadów, „Płomyczek”, nr 16, s. 4–9, pobrano z: http://pbc.up.krakow.pl/publication/7555 [28.03.2024].
Pavlenko M., 2022, A kiedy zniknie pustynia, przeł. A. Łuksza, We need YA, Poznań.
Simonienko K., 2021, Terapia lasem w badaniach i praktyce, Wydawnictwo Naukowe Silva Rerum, Poznań.
Sławek E., 2020, Kilka uwag o pojęciu leksykalnego ekosystemu (na przykładzie języka polskiego), „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, nr 15, s. 255–264, pobrano z: https://studialinguistica.up.krakow.pl/article/view/7644/6959 [28.03.2024].
Wójcik-Dudek M., 2022, Dziewczyńska postpamięć natury. „Ostatnie drzewo na Ziemi” Małgorzaty Kur, „Bibliotekarz Podlaski”, nr 3, s. 143–157, https://doi.org/10.36770/bp.725.
Загрузки
Опубликован
Как цитировать
Выпуск
Раздел
Лицензия
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
