Superstruktura opowiadania na podstawie wypowiedzi osób z uszkodzeniami słuchu
DOI:
https://doi.org/10.31261/LOGOPEDIASILESIANA.2020.09.08Słowa kluczowe:
superstruktura opowiadania, osoby z uszkodzonym słuchem, kompetencja narracyjnaAbstrakt
Opowiadanie jest najpowszechniejszą formą kształtowania tekstów, nie tylko językowych, lecz także tekstów kultury. Jest najczęściej powielanym schematem konstruowania wypowiedzi w komunikacji międzyludzkiej. W artykule omówiono charakterystyczne cechy tej formy wypowiedzi narracyjnej, zwracając szczególną uwagę na jej strukturę. Podano krótki opis kształtowania się kompetencji narracyjnej. Przedstawiono wyniki badań własnych, których celem było sprawdzenie, jakie trudności sprawia osobom z wadą słuchu tworzenie tekstu narracyjnego (opowiadania) na podstawie historyjki obrazkowej, w formie pisanej. A przede wszystkim – czy w umysłach osób z uszkodzonym słuchem istnieje struktura opowiadania. Na podstawie zebranego materiału zasadne wydaje się założenie, że w kształceniu osób z niepełnosprawnością słuchową, jak także w programowaniu terapii logopedycznej, należy uwzględnić ćwiczenia z zakresu kształtowania sprawności budowania opowiadań. Opanowanie tej umiejętności świadczy o poziomie kompetencji językowej i komunikacyjnej.
Bibliografia
Bokus, B. (1991). Tworzenie opowiadań przez dzieci. O linii i polu narracji. Kielce: Energeia.
Błasiak-Tytuła, M. (2015). Narracja a rozumienie u dzieci dwujęzycznych. W: M. Błasiak-Tytuła, M. Korendo, A. Siudak (red.), Nowa Logopedia. Rozumienie – diagnoza i terapia (t. 6, s. 135−145). Kraków: Wydawnictwo Collegium Columbinum.
Cieszyńska, J. (2013). Metoda Krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci. Z perspektywy fenomenologii, neurobiologii i językoznawstwa. Kraków: Wydawnictwo Centrum Metody Krakowskiej.
Dereń, E. (2005). Opis a opowiadanie: typowe słownictwo szkolnych form wypowiedzi. Nauczyciel i Szkoła, 3–4(28–29), 145−159.
Dryżałowska, G. (2007). Rozwój językowy dziecka z uszkodzonym słuchem a integracja edukacyjna. Model kształcenia integracyjnego. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Dzięcioł-Chlibiuk, E. (2019). Realizacja struktury opisu na podstawie wypowiedzi ustnych i pisanych osób z uszkodzonym słuchem. Logopedia Silesiana, 8, 209−232.
Faściszewska, M. (2020). Jąkanie. Wypowiedzi dialogowe i narracyjne osób jąkających się. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Grabias, S., (2012). Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego. W: S. Grabias, Z.M. Kurkowski (red.), Logopedia. Teoria zaburzeń mowy (s. 15−71). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Grabias, S. (2015). Postępowanie logopedyczne. Standardy terapii. W: S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego (s. 13–35). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Grabias, S. (2019). Język w zachowaniach społecznych. Podstawy socjolingwistyki i logopedii. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Grabias, S., Kurkowski, Z.M., Woźniak, T. (2002). Logopedyczny test przesiewowy dla dzieci w wieku szkolnym. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego, Polskie Towarzystwo Logopedyczne.
Jastrzębowska, G. (2003). Wprowadzenie. Problemy terminologiczne i definicyjne. W: T. Gałkowski, G. Jastrzębowska (red.), Logopedia – pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki (t. 2, s. 9−36). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Jóźwicki, T. (1984). Opowiadanie jako forma wypowiedzi w klasach początkowych. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Kielar-Turska, M. (1989). Mowa dziecka. Słowo i tekst. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kielar-Turska, M. (2018). Dziecięca kompetencja narracyjna: rozumienie istoty narracji i umiejętność opowiadania. Studia Pragmalingwistyczne, 10, 211−224.
Kołodziejczyk, R. (2015). Trudności gramatyczne u dzieci i młodzieży z uszkodzeniami słuchu. W: E. Muzyka-Furtak (red.), Surdologopedia. Teoria i praktyka (s. 156–175). Gdańsk: Harmonia Universalis.
Krakowiak, K. (2012). Dar języka. Podręcznik metodyki wychowania językowego dzieci i młodzieży z uszkodzeniami narządu słuchu. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Kulawik, A. (1997). Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego. Kraków: Antykwa.
Kulpa, J., Więckowski, R. (1997). Formy ćwiczeń w mówieniu i pisaniu. W: M. Węglińska (red.), Opowiadanie jako forma wypowiedzi w klasach początkowych (s. 62−64). Kraków: Impuls.
Kyrc, B. (2018). Rozwijanie kompetencji narracyjnej dziecka dwujęzycznego w Polsce a jego sukces edukacyjny. Porównawcze studium przypadku. Języki Obce w Szkole, 4, 85−92.
Malendowicz, J. (1997). Kształtowanie pisemnych wypowiedzi uczniów w klasach II–IV. W: M. Węglińska (red.), Opowiadanie jako forma wypowiedzi w klasach początkowych (s. 59−62). Kraków: Impuls.
Nagajowa, M. (1977). Ćwiczenia w mówieniu i pisaniu w klasach V–VIII szkoły podstawowej. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Nagajowa, M. (1990). ABC metodyki języka polskiego dla początkujących nauczycieli. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Orłowska-Popek, Z., Błasiak-Tytuła, M. (2017). Dziennik wydarzeń jako technika kształtowania kompetencji komunikacyjnej w sytuacji dwujęzyczności. Conversatoria Linguistica, 11, 157−170.
Panasiuk, J. (2013). Afazja a interakcja. TEKST – metaTEKST – konTEKST. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Przybyla, O. (2018). Kompetencja narracyjna uczniów z zaburzeniami rozwoju koordynacji. Logopedia, 47–2, 303−316.
Rakowska, A. (1992). Rozwój systemu gramatycznego u dzieci głuchych. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Skudrzyk, A., Warchala, J. (2010). Kultura piśmienności młodzieży szkolnej − badania w perspektywie analfabetyzmu funkcjonalnego. Studia Pragmalingwistyczne, 2, 55−65.
Soroko, E., Wojciechowska, J. (2015). Kompetencja narracyjna jako obszar nauczania i oceny edukacji. Studia Edukacyjne, 37, 211−236.
Tarkowski, Z. (1987). Jąkanie. Zagadnienia etiologii, diagnozy, terapii i prognozy. Warszawa: Wydawnictwo ZSL.
Tarkowski, Z. (2017). Jąkanie. W: Z. Tarkowski (red.), Patologia mowy (s. 123−148). Gdańsk: Harmonia Universalis.
Węglińska, M. (1997). Opowiadanie jako forma wypowiedzi w klasach początkowych – istota, struktura. W: M. Węglińska (red.), Opowiadanie jako forma wypowiedzi w klasach początkowych (s. 9−18). Kraków: Impuls.
Witosz, B. (1997). Opis w prozie narracyjnej na tle innych odmian deskrypcji. Zagadnienia struktury tekstu. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Wolańska, E. (2010). Wykładniki spójności tekstów renarracji tworzonych przez młodzież szkolną w wieku 12–13 lat. Studia Pragmalingwistyczne, 2, 104−114.
Woźniak, T. (2005). Narracja w schiozofrenii. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Wyrwas, K. (2014). Opowiadania potoczne w świetle genologii lingwistycznej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Właściciele praw autorskich do nadesłanych tekstów udzielają Czytelnikowi prawa do korzystania z dokumentów pdf zgodnie z postanowieniami licencji Creative Commons 4.0 International License: Attribution-Share-Alike (CC BY-SA 4.0). Użytkownik może kopiować i redystrybuować materiał w dowolnym medium lub formacie oraz remiksować, przekształcać i wykorzystywać materiał w dowolnym celu.
1. Licencja
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego zapewnia natychmiastowy otwarty dostęp do treści swoich czasopism na licencji Creative Commons BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/). Autorzy publikujący w tym czasopiśmie zachowują wszelkie prawa autorskie i zgadzają się na warunki wyżej wymienionej licencji CC BY-SA 4.0.
2. Oświadczenie Autora
Autor deklaruje, że artykuł jest oryginalny, napisany przez niego (i współautorów), nie był wcześniej publikowany, nie zawiera stwierdzeń niezgodnych z prawem, nie narusza praw innych osób, jest przedmiotem praw autorskich, które przysługują wyłącznie autorowi i jest wolny od wszelkich praw osób trzecich, a także, że autor uzyskał wszelkie niezbędne pisemne zgody na cytowanie z innych źródeł.
Jeśli artykuł zawiera materiał ilustracyjny (rysunki, zdjęcia, wykresy, mapy itp.), Autor oświadcza, że wskazane dzieła są jego dziełami autorskimi, nie naruszają niczyich praw (w tym osobistych, m.in. prawa do dysponowania wizerunkiem) i posiada do nich pełnię praw majątkowych. Powyższe dzieła udostępnia jako część artykułu na licencji „Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe”.
UWAGA! Bez określenia sytuacji prawnej materiału ilustracyjnego oraz załączenia stosownych zgód właścicieli majątkowych praw autorskich publikacja nie zostanie przyjęta do opracowania redakcyjnego. Autor/autorka oświadcza równocześnie, że bierze na siebie wszelką odpowiedzialność w przypadku podania nieprawidłowych danych (także w zakresie pokrycia kosztów poniesionych przez Wydawnictwo UŚ oraz roszczeń finansowych stron trzecich).
3. Prawa użytkownika
Zgodnie z licencją CC BY-SA 4.0 użytkownicy mogą udostępniać (kopiować, rozpowszechniać i przekazywać) oraz adaptować (remiksować, przekształcać i tworzyć na podstawie materiału) artykuł w dowolnym celu, pod warunkiem, że oznaczą go w sposób określony przez autora lub licencjodawcę.
4. Współautorstwo
Jeśli artykuł został przygotowany wspólnie z innymi autorami, osoba zgłaszająca niniejszy formularz zapewnia, że została upoważniona przez wszystkich współautorów do podpisania niniejszej umowy w ich imieniu i zobowiązuje się poinformować swoich współautorów o warunkach tej umowy.
Oświadczam, że w przypadku nieuzgodnionego z redakcją i/lub wydawcą czasopisma wycofania przeze mnie tekstu z procesu wydawniczego lub skierowania go równolegle do innego wydawcy zgadzam się pokryć wszelkie koszty poniesione przez Uniwersytet Śląski w związku z procedowaniem mojego zgłoszenia (w tym m.in. koszty recenzji wydawniczych).
